Sự sụp đổ của gia tộc Assad cầm quyền nửa thế kỷ ở Syria

Các lực lượng đối lập Syria ngày 7/12 đã tiến vào thủ đô Damascus, Syria hầu như không gặp phải sự kháng cự nào sau khi đã kiểm soát một số thành phố lớn khác trong chiến dịch tiến công chớp nhoáng. Tổng thống Bashar al-Assad đã lên máy bay rời khỏi đất nước sang tị nạn ở Nga, đặt dấu chấm hết cho hơn nửa thế kỷ cầm quyền của gia tộc.

Theo New York Times, sau Thế chiến thứ hai, Syria đã chứng kiến ít nhất 8 cuộc đảo chính kể từ khi kết thúc chế độ thuộc địa của Pháp vào năm 1946 cho đến năm 1970.

Hafez al-Assad, một sĩ quan không quân, tiếp tục lãnh đạo đảng Baath và nắm quyền vào năm 1970, chấm dứt nhiều năm đảo chính quân sự.

Tổng thống Hafez củng cố quyền lực của mình bằng cách đưa các thành viên cộng đồng thiểu số Alawite vào các vị trí chính trị, xã hội và quân sự quan trọng.

Theo Guardian, ông đã xây dựng một mạng lưới các trung tâm giam giữ và sự giám sát nghiêm ngặt của chính phủ để dập tắt mọi hình thức bất đồng chính kiến.

Năm 1982, chính quyền Tổng thống Syria Hafez đã đánh bại cuộc nổi dậy của Tổ chức Anh em Hồi giáo ở trung tâm thành phố Hama, khiến hàng nghìn người thiệt mạng.

Ông qua đời năm 2000, dẫn đến việc con trai thứ hai là Bashar al-Assad lên nắm quyền điều hành đất nước.

Lẽ ra, kế nhiệm ông Hafez phải là con trai cả Bassel. Tuy nhiên, người con trai này đã thiệt mạng trong một vụ tai nạn ô tô vào năm 1994, khiến Bashar al-Assad trở thành người kế nhiệm cha mình.

Ông Assad vốn là một bác sĩ nhãn khoa nhưng sau này ông theo học ngành khoa học quân sự và trở thành đại tá trong quân đội Syria.

Sau khi Tổng thống Hafez qua đời tháng 6/2000, chính phủ Syria đã thay đổi Hiến pháp nhằm hạ thấp độ tuổi cần thiết để trở thành tổng thống từ 40 xuống 34 để ông Assad có thể kế nhiệm cha mình.

Trong khi đó, em trai của ông Assad là Maher, em gái Bushra và anh rể Assef Shakwat đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì bộ máy an ninh của chính quyền.

Với việc ông Assad lên nắm quyền, phương Tây hy vọng nhà lãnh đạo trẻ tuổi này sẽ mang lại một chế độ tiến bộ, ôn hòa cho Syria. Tuy nhiên, những hy vọng đó đã sớm tan vỡ.

Theo New York Times, ông Assad, cùng với vợ người Anh gốc Syria, Asma al-Assad, đã tuyên bố cải cách chính trị và xã hội nhưng nhanh chóng từ bỏ lời hứa sau khi nhận ra rằng điều đó đồng nghĩa với việc phá hủy di sản của cha ông.

"Ông Bashar cảm thấy rằng bất kỳ cải cách nào, bất kỳ nghi vấn nào về cách làm việc của ông đều là dấu hiệu cho thấy ông không được tôn trọng. Ông từ chối bị đối xử khác biệt so với cha mình", BBC dẫn một nguồn tin cho biết.

Năm 2011, Syria chứng kiến phong trào Mùa xuân Ả Rập, làn sóng biểu tình và nổi dậy ủng hộ dân chủ diễn ra ở Trung Đông và Bắc Phi. Ước tính, hơn 300.000 người đã thiệt mạng trong hơn 10 năm nội chiến Syria.

Chính quyền Assad bị cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học chống lại dân thường.

Năm 2015, ông đề nghị sự hỗ trợ từ Nga, Iran và lực lượng Hezbollah ở Li Băng để đối phó phe nổi dậy do các nhóm thánh chiến Hồi giáo dòng Sunni lãnh đạo bị cho là tìm cách lật đổ ông.

Tuy nhiên, hiện nay khi Nga, Iran, Hezbollah đều có những mối bận tâm khác, chính quyền Assad đã nhanh chóng sụp đổ trước làn sóng tấn công bất ngờ của lực lượng nổi dậy.

Phía Nga xác nhận, ông Assad đã đồng ý từ chức, cùng gia đình đến Nga tị nạn, chấm dứt 24 năm cầm quyền.