Các địa phương có cần sợ tới mức 'cấm' người dân về quê ăn Tết?

Dù F0 trên cả nước tăng liên tiếp, nhưng số bệnh nặng, tử vong đã giảm. Các chuyên gia cho rằng trong điều kiện thích ứng tình hình mới, việc thống kê ca bệnh không còn phù hợp, chúng ta chỉ nên tập trung tỷ lệ bệnh nhân nặng, nguy cơ, làm sao không ảnh hưởng đến hệ thống y tế. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết 128 và Quy định tạm thời về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19.

Trong khi đó, nhiều địa phương vì lo lắng dịch bệnh lây lan, nhất là Tết Nguyên đang đến gần, đã đưa ra những quy định nhằm siết chặt công tác phòng, chống dịch khiến nhiều người bức xúc. Có thể kể đến như văn bản của UBND xã Chiềng Yên (huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La) ngày 30/12/2021 yêu cầu người lao động ở địa phương đi làm xa muốn về ăn Tết với gia đình thì về trước 22 ngày để đảm bảo công tác cách ly.

Trước đó, Thanh Hoá cũng ra thư ngỏ gửi người đang ở địa bàn và người Thanh Hóa đang làm việc tại tỉnh ngoài, nước ngoài... tạm thời không trở về quê nếu không thực sự cần thiết, nhất là dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022. Quảng Nam cũng vận động bà con ở vùng dịch không về quê ăn Tết…

Không nên "ngăn sông cấm chợ"

Ông Lê Như Tiến, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội khoá XIII cho rằng, có rất nhiều giải pháp để chống dịch, việc ra thư ngỏ hay vận động người dân không về quê ăn Tết là không nên. Việc này sai hoàn toàn về mặt đạo đức, tình cảm và thậm chí vi phạm quyền công dân.

"Tết Nguyên đán là dịp thiêng liêng trong đời sống tinh thần của người dân. Cả năm chỉ có 1 dịp lễ Tết để về quê sum họp, thắp hương ông bà, tổ tiên mà ngăn cản người dân không về là không được. Nhiều người dân phản đối là dễ hiểu", ông Tiến nói.

Chúng ta đã thay đổi chủ trương chống dịch, chuyển trạng thái sang thích ứng an toàn, vừa phòng chống dịch vừa phát triển kinh tế - xã hội thì phải có biện pháp phù hợp, không thể theo kiểu "ngăn sông cấm chợ". "Cơ quan, cá nhân có thư ngỏ hay văn bản vận động người dân không về quê ăn Tết phải điều chỉnh lại", ông Tiến nêu quan điểm.

Theo PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), Cố vấn cao cấp của Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam, nước ta đang thực hiện bình thường mới, khi chấp nhận không “Zero COVID-19” thì dù tiêm vaccine vẫn phải chấp nhận thực tế số ca mắc tăng cao.

Ngoài ra, sự ra đời của Nghị quyết 128 của Chính phủ cũng quy định rất rõ về nới lỏng các hoạt động trong đó có việc đi lại và kiểm soát rủi ro. Do đó, các địa phương không nên “ngăn sông cấm chợ” vì tỷ lệ tiêm chủng vaccine ở Việt Nam ở mức cao.

“Các địa phương cần tuân thủ đúng tinh thần của Nghị quyết 128, không nên mỗi nơi một kiểu làm ảnh hưởng tới an sinh xã hội và sự phát triển kinh tế. Thực tế, việc vận động hay ra những quy định như vậy trong dịp Tết vừa tạo tiền lệ không hay lại vừa tạo ra dư luận không tốt", ông Phu nói.

Theo ông Phu, chúng ta không thực hiện giãn cách xã hội rộng nữa, mà thay bằng quản lý những rủi ro do dịch bệnh. Cụ thể là chú ý không để lây nhiễm cho những ca bệnh chưa tiêm vaccine, người giả, người bệnh nền. Ngoài ra, dịp lễ Tết, địa phương nên tuyên truyền cho người dân hiểu việc hạn chế thăm nom, tiếp xúc với đám đông, giảm đi lại không cần thiết, không tổ chức các hoạt động đông người, không tổ chức ăn uống linh đình, hạn chế tụ tập…và tuyệt đối tuân thủ 5K để vừa phòng, chống dịch bệnh thật tốt, vừa ăn tết vui vẻ, an toàn.

BS Trương Hữu Khanh đồng tình và nói việc người dân có nhu cầu về quê ăn Tết là bình thường. Các địa phương không nên quá khắt khe với việc đó. Thay bằng chuyện quy định mỗi nơi một kiểu, các tỉnh, thành phố nên tăng cường khuyến cáo người dân tuân thủ 5K, không nên tổ chức lễ hội tập trung đông người hay hạn chế việc giao lưu, gặp gỡ, nhậu nhẹt trong dịp Tết cho thực sự hợp lý.

Về quê là nhu cầu chính đáng

PGS.TS Nguyễn Huy Nga, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) khẳng định, địa phương nào vận động, ban hành quy định con, cấm cản người dân khi về quê ăn Tết là trái với tinh thần Nghị quyết 128 của Chính phủ. Do đó, những địa phương này phải xem lại đạo đức công vụ cũng như tinh thần phục vụ nhân dân của mình.

“Do phải mưu sinh nên nhiều người phải làm ăn ở rất xa, giờ mới được về quê mấy ngày mà địa phương lại vận động họ không về. Bên cạnh đó, địa phương nào mà đưa ra quy định bắt cách ly 7-14 ngày cũng là trái với tinh thần của Nghị quyết 128, gây khó dễ cho người dân. Có lẽ địa phương nghĩ rằng dịp Tết người dân về không may xảy ra dịch lại khiến họ vất vả nên tốt nhất là cấm, hạn chế chăng?”, ông Nga bày tỏ.

“Chính quyền là phải phục vụ nhân dân, không những không được cấm cản mà còn phải tạo điều kiện cho người dân về quê đón Tết, sum họp với gia đình, đó là đạo đức công vụ. Nay nhiều nơi vận động, thậm chí cấm cản, liệu đó có phải họ không muốn phục vụ người dân? Hay là họ đang sợ người dân về ăn Tết sẽ xảy ra dịch bệnh khiến họ vất vả?", ông Nga nói.

Hiện nay tỷ lệ bao phủ vaccine của Việt Nam khá tốt. Trong khi tiêm đầy đủ vaccine giúp việc đi lại giữa các quốc gia được dễ hơn trước mà trong nước lại hạn chế người dân là không được. Thậm chí, khi tiêm đủ 2 mũi vaccine nhưng không cho đi lại giữa các tỉnh mà bắt xét nghiệm, cách ly thì coi như công sức, tiền của tiêm vaccine thời gian qua phải “bỏ đi hết”. “Nếu tiêm đủ vaccine rồi mà vẫn "ngăn sông, cấm chợ" thì còn tiêm vaccine làm gì?”, ông Nga nhấn mạnh.

Cũng theo chuyên gia này, thay vì vận động, cấm cản người dân không về quê ăn Tết, các địa phương nên tạo điều kiện tốt nhất cho họ trong việc đi lại, sinh hoạt. Trên tinh thần của Nghị quyết 128, các tỉnh, thành phố chỉ nên yêu cầu người dân đi lại phải khai báo y tế, lập danh sách và tuyên truyền cho mọi người hạn chế đi lại, giao lưu, ăn uống, tụ tập, tuyệt đối tuân thủ thông điệp 5K để vừa vui vẻ đón Tết, vừa an toàn trong mùa dịch.

Một lãnh đạo Bộ Y tế cho rằng, nhu cầu trở về quê ăn Tết của mỗi người dân là chính đáng. Nếu như các tỉnh, thành phố siết chặt quá việc kiểm soát bằng việc đi lại, xét nghiệm sẽ ảnh hưởng tới nhu cầu này. Dự kiến trong tuần này Bộ Y tế sẽ có văn bản chấn chỉnh về việc một số địa phương đang có những quy định thái quá với đi lại, sinh hoạt của người dân.

“Chúng ta đang trong trạng thái bình thường mới. Hơn nữa, nhu cầu đi lại, về quê ăn Tết của người dân là chính đáng. Tất nhiên vẫn cần thực hiện nghiêm công tác phòng dịch nhưng các địa phương không nên thực hiện thái quá, tránh gây khó khăn cho người dân. Mọi quy định phải được thực hiện dựa trên tinh thần của Nghị quyết 128 của Chính phủ và Quyết định 4800 của Bộ Y tế”, vị này nói.

Phạm Quý - Xuân Trường