Công tác khảo sát được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu của Viện Nghiên cứu hạt nhân Philippines (PNRI), thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ nước này.
Giám đốc PNRI ông Carlo Arcilla nêu, nghiên cứu tại các rạn san hô mà nhóm của ông tiến hành đã phát hiện mức độ phóng xạ cao trên biển Đông, cao hơn ở các khu vực ven biển Philippines.
Arcilla cho biết đã báo cáo phát hiện này trước phiên họp trực tuyến của Mạng lưới các cơ quan pháp quy về năng lượng nguyên tử của ASEAN (ASEANTOM) hồi tuần trước và kêu gọi điều tra thêm về vấn đề này. Ông cho hay quan chức một số nước Asean "rất quan ngại" trước nội dung được ông trình bày.
Phóng xạ được phát hiện thông qua sự phân lập Iodine (Iốt) 129 trong các rạn san hô biển thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam và vùng biển phía đông Philippines.
Theo ông Arcilla, Iốt 129 là sản phẩm của phản ứng phân rã hạt nhân, tạo ra bởi những lò phản ứng hay nhà máy điện hạt nhân.
"Chúng tôi không biết nguyên nhân gây ra tình trạng này là gì,... Đây chỉ là phát hiện ban đầu," chuyên gia người Philippines nói, chỉ ra rằng PNRI có năng lực để xác định các vụ bức xạ môi trường như thế cũng như những người chịu trách nhiệm.
"Chúng tôi sẽ tìm hiểu thêm về chuyện này trong vài tháng tiếp theo," Arcilla nói.
Theo Philstar, Philippines sẽ nâng cấp năng lực xác định bức xạ môi trường - đặc biệt tại biển Đông - nhờ dự án hỗ trợ của Liên minh châu Âu (EU) nhằm giúp đỡ các nước Asean theo dõi những rủi ro như vậy.
Website của Cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ (EPA) nói rằng hầu hết Iốt 129 trong môi trường đến từ các vụ thử nghiệm vũ khí hạt nhân. Theo đó, các vụ thử vũ khí trong thập niên 1950 và 1960 đã giải phóng chất này vào khí quyển.
Chuyên gia Collin Koh từ Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng thuộc Trường nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam, Singapore (RSIS), nhận định trên Twitter về báo cáo nói trên của Philippines "Nếu nguyên nhân [mức độ phóng xạ cao] là do các tàu ngầm năng lượng hạt nhân thì chỉ có số ít đối tượng khả nghi."
Ông Koh cho rằng không khó để xác định "thủ phạm" bởi không có nhiều nước sở hữu được loại tàu ngầm kể trên.
