Bác sĩ CKII, Huỳnh Tấn Vũ – Đại học Y dược, cơ sở 3 TP.HCM – cho biết trồng cây cảnh quanh nhà để làm đẹp nhà cửa, giúp không khí trong lành, giúp chúng ta thư giãn ….
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý để nhận biết một số loại cây có độc, nếu trồng cần thận trọng hoặc xem xét điều kiện nhà mình có trẻ nhỏ, vật nuôi dễ ăn phải thì không nên trồng.
Có loài cây ăn vào mới gây độc, có loài chỉ cần đụng trúng phần nhựa là gây kích ứng da hoặc niêm mạc dữ dội, gây ngứa, đỏ, sưng, rát, bỏng…., nhựa bắn vào mắt thì rất nguy hiểm.
Dưới đây là một vài loại cây đẹp mà độc.
Hoa ly lửa
Hoa ly lửa hay còn gọi là cây ngọt nghẽo, ngót nghẻo, huệ lồng đèn, loa kèn lửa, hoa móng hổ…. Tuy có độc nhưng đây cũng là một vị thuốc, vì có độc nên chỉ dùng ngoài. Theo kinh nghiệm dân gian dùng ngoài giúp dễ đẻ, hoặc cho nhau thai chóng ra.
Tất cả các thành phần của cây Ngót nghẻo đều chứa chất độc có thể giết chết người và động vật lớn. Đặc biệt phần rễ củ của cây giống với các thành viên khác trong Họ Bả chó chứa rất nhiều chất độc colchicine, alkaloid gloriocine.
Chỉ sau 2 giờ trúng độc, nạn nhân có biểu hiện buồn nôn, nôn mửa, tê bì và ngứa ran xung quanh miệng, rát cổ họng, đau bụng, tiêu chảy ra máu, dẫn đến tình trạng mất nước. Khi chất độc tiến triển trong cơ thể sẽ khiến tiêu cơ vân, tắc ruột, suy hô hấp, hạ huyết áp, rối loạn đông máu, đái ra máu, co giật, hôn mê và tổn thương đa thần kinh.
Với nạn nhân là phụ nữ, chất độc của Ngót nghẻo còn gây lột da và chảy máu âm đạo. Có ghi nhận trường hợp ăn phải củ Ngót nghẻo còn bị rụng hết tóc dẫn tới hói đầu hoàn toàn, thậm chí lông trên cơ thể còn bị rụng hết.
Trúc đào
Vì toàn cây trúc đào có nhựa đục rất đắng và độc, acid hydrocyanic và những glucosid độc là oleandrin, neriin, neriantin. Bò, ngựa ăn phải một số lá trúc đào tươi đã bị ngộ độc. Người ăn thịt súc vật chết vì lá trúc đào cũng bị ngộ độc. Qua thử nghiệm người ta thấy rằng, người uống phải nước có lá trúc đào rơi vào hay nước ngâm rễ trúc đào sẽ bị trúng độc.
Những triệu chứng ngộ độc trúc đào biểu hiện ở trạng thái khó chịu, bải hoải chân tay, buồn nôn, chóng mặt (với liều nhỏ); tiêu chảy ra máu, rối loạn hô hấp, nôn mửa, chân tay co giật, loạn nhịp tim, mạch nhỏ yếu đi tới hôn mê và tử vong (với liều cao).
Do đó, không trồng trúc đào ở cạnh nguồn nước như giếng, ao, bể nước; không buộc hoặc thả gia súc dưới gốc cây trúc đào, không để trẻ nhỏ nhặt chơi hoa trúc đào vì trẻ dễ cho hoa vào miệng; không dùng lá trúc đào chữa bệnh ngoài da dưới bất kỳ hình thức nào.
Hoa loa kèn
Trong hoa loa kèn có chứa chất gây ảo giác Scopolamine. Chỉ cần uống một giọt độc dược chiết xuất từ chất Scopolamine của hoa loa kèn, nạn nhân có thể bị mất trí nhớ và mất tri giác tạm thời.
Ở Nam Mỹ cây này được dùng làm thuốc hoặc để tạo ảo giác trong các nghi lễ tôn giáo. Các chế phẩm thô của Brumansia hoặc alkaloid tinh khiết, được sử dụng như một loại "thuốc sự thật" để lấy lời khai tù nhân, phạm nhân hoặc làm mất tri giác tạm thời.
Bọn tội phạm sử dụng cây này làm thuốc thôi miên nhằm cướp của, giết người….. Tác dụng này được cho là do Scopolamine tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương.
Hoa loa kèn độc có nhiều màu sắc khác nhau: Đỏ, cam, vàng, trắng. Loại cây này được sử dụng để bào chế các loại thuốc có tác dụng giảm đau, chống say tàu xe, tiền mê, trị hen suyễn... Nó được xếp vào bảng có độc tính cao nên chỉ được dùng để bào chế thuốc với một lượng rất nhỏ, tính bằng miligram.
Chỉ cần hấp thụ một lượng nhỏ Scopolamine có thể gây ngộ độc. Vì thế mọi người không nên tùy ý hái bất kỳ bộ phận nào của cây loa kèn để sắc thành thức uống. Khi bị ngộ độc, nhẹ thì cảm thấy khô miệng, khó nuốt, giảm tiết dịch ở phế quản, giãn đồng tử, nặng có thể bị lú lẫn, hoang tưởng, dễ bị kích thích
Không nên tùy ý hái bất kỳ bộ phận nào của cây loa kèn để sắc thành thức uống. Khi bị ngộ độc, nhẹ thì cảm thấy khô miệng, khó nuốt, giảm tiết dịch ở phế quản, giãn đồng tử, nặng có thể bị lú lẫn, hoang tưởng, dễ bị kích thích.
Loài hoa này ở Đà Lạt thấy trồng nhiều, không nên tới gần, sờ chạm hoặc hít phấn hoa này.
Xương rồng ba cạnh
Cây xương rồng ba cạnh có độc (đặc biệt là nhựa trắng có trong toàn cây). Điều này được nói đến trong nhiều công trình y học ở nước ta (như Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam…) cũng như ở Trung Quốc.
Xương rồng ba cạnh là một vị thuốc nhiều tác dụng như tẩy, kháng khuẩn, chống viêm… nhưng cây xương rồng ba cạnh chỉ được dùng ngoài da và chỉ dùng khi được thầy thuốc chỉ định.
Các công trình y học đều nhấn mạnh những người chưa có kinh nghiệm thì không nên dùng loại cây này. Đó là vì ngay cả khi dùng ngoài da, chất nhựa có trong cây xương rồng ba cạnh cũng có thể gây kích ứng, làm tổn hại lớp niêm mạc da (đối với trường hợp da mỏng, da bị trầy xước…) và gây rát, phồng rộp, đỏ… Nếu không may để rơi vào mắt, nhựa cây cũng có thể gây mù mắt
Xương rồng bát tiên
Cây Xương Rồng Bát Tiên hay còn có tên cây Hoa Bát Tiên, cây Hoa Mão Gai. Xương rồng bát tiên có tên khoa học là Euphorbia milii, là một loài thực vật có hoa thuộc Họ Đại kích – Euphorbiaceae (không thuộc họ xương rồng Cactaceae), có nguồn gốc từ Madagascar.
Cây có đa dạng về giống loài, thân cũng đa dạng màu sắc (xanh, nâu đỏ, tím, …) có nhựa mủ và gai chi chít trên thân. Chính những chiếc gai nhọn này có thể đâm vào tay gây trầy xước nếu không cẩn thận. Đồng thời, nhựa mủ của cây sẽ gây bỏng rát tay khi tiếp xúc. Những người trồng cây cần đeo bao tay kỹ lưỡng và rửa sạch tay nếu lỡ dính phải. Đặc biệt là gia đình có trẻ nhỏ nên tránh trồng cây này.
Hồng Môn
Toàn thân cây Hồng Môn đều có độc tố Calcium oxalate và Asparagine. Nếu bình thường thì những chất này không gây ảnh hưởng gì đến chúng ta. Tuy nhiên, nếu trong nhà có trẻ nhỏ hoặc thú cưng thì cần lưu ý khi trồng bởi nếu chúng ăn phải bất kỳ bộ phận nào của cây cũng gây ra bỏng rát họng, dạ dày và ruột. Lá hay hoa nếu nát dính vào da sẽ dễ tạo ban và rộp mụn nước.
Kim Tiền
Trong thân và lá cây có chứa canxi oxalat, gây nóng rát, bỏng lưỡi, cổ họng nếu ăn phải. Nặng hơn sẽ gây sưng viêm, ngạt thở và xuất huyết dạ dày. Nhựa cây dính lên mắt cũng ảnh hưởng xấu đến thị lực.
Cây Ngô Đồng
Ngô Đồng (Jatropha podagrica) còn được gọi là Vạn Linh, Sen Núi, Dầu Lai có củ. cây Ngô Đồng có chứa chất Curcin trong thân, củ, lá và đặc biệt là hạt. Chất này có thể gây bỏng rát ở họng, đau bụng, ói, tiêu chảy. Khi đã bị ngộ độc nặng sẽ xuất huyết tiêu hóa, rối loạn tim mạch, ức chế hệ thần kinh trung ương.
Vạn Niên Thanh
Hay còn gọi là môn trường sinh đốm. Tên khoa học Dieffenbachia seguine, cũng được biết dưới tên thông thường dumb cane. Họ ráy Araceae.
Cũng như các cây họ ráy khác, tất cả bộ phận của cây đều có độc. Do đó phải cẩn thận khi va chạm, di chuyển hay chăm sóc loại cây cảnh này. Mủ gây ngứa và nếu văng vào mắt thì rất khó chịu; ăn phải thì bị tê môi, đỏ lưỡi, nói khó, ngứa họng, đau rát, nôn mửa.... Nếu lỡ dính mủ cây môn trường sinh bị ngứa thì không nên gãi mà hơ nóng (ấm) vùng da bị dính sẽ khỏi.
Nếu dính mủ vào miệng, mắt thì súc miệng, rửa mắt bằng nước ấm, rồi dùng máy sấy tóc hơ ấm. Đa số trường hợp bị ngộ độc là trẻ nhỏ hoặc thú nuôi. Những triệu chứng này thường nhẹ và có thể chữa trị bằng thuốc giảm đau, thuốc kháng Histamine hay than hoạt tính. Người bị dính độc của cây này không đến mức phải súc rửa đường tiêu hóa như các loại ngộ độc khác và có thể tự khỏi mà không cần chữa trị đặc biệt nào.
Mỗi người cần biết bảo vệ bản thân nếu muốn trồng những cây cảnh có độc này trong nhà. Khi cắt tỉa các loại cây cảnh, cần sử dụng dụng cụ riêng, nên tạo thành thói quen, bởi vì khi làm vườn dùng dao kéo mà cắt phải cây có độc, rồi quên rửa hoặc rửa không sạch, lại đem dao kéo đó đi làm bếp tiếp thì vô tình đưa chất độc vào người. Sử dụng phương tiện bảo hộ khi làm vườn như đeo găng tay, đeo kính bảo vệ mắt, kính phòng hộ bảo vệ khuôn mặt, mang ủng….
