Vì sao Tháng Chạp là tháng củ mật?
Từ “củ mật” không phải là loại củ nào cả mà chỉ là cách nói ví von, ẩn dụ mà thôi. Đây là từ Hán Việt, trong đó “củ” có nghĩa xem xét, kiểm soát, như người xưa hay gọi là “củ soát”. Còn “mật” nghĩa là kín, khít, nghĩa là cẩn mật, không để lộ, để thất thoát.
Như vậy, hiểu trọn vẹn nghĩa Hán Việt của từ "củ mật" là "củ sát cẩn mật", kiểm soát mọi thứ cẩn thận tránh tối đa các sai sót.
Tháng Chạp là tháng chuẩn bị cho Tết Âm lịch nên mọi người thường rất bận với công việc gia đình, sắm đồ Tết nên rất dễ mất trộm. Tháng cuối năm cũng là tháng thu hoạch, ai buôn bán cũng thu tiền về, ai có tiền cho vay cũng đòi về, rồi mua bán sắm sửa mọi thứ đón Tết.
Điều này sẽ tạo sơ hở cho trộm cắp thực hiện hành vi trộm đồ, cướp giật trên đường phố... Chính vì thế tháng củ mật thường mang ý nghĩa nhắc nhở mọi người phải cẩn thận hơn, đề phòng hơn để phòng tránh trộm cướp.
Vì sao tháng 12 âm lịch được gọi là tháng Chạp?
Theo các nhà nghiên cứu văn hóa, chữ “chạp” có nguồn gốc từ chữ “lạp” trong tiếng Hán. Người Trung Quốc xưa gọi lễ tế thần vào dịp cuối năm âm lịch là Lạp, vì vậy tháng cuối năm còn được gọi là Lạp nguyệt (nguyệt nghĩa là tháng).
Chữ “lạp” còn được sử dụng trong từ “lạp mả”, có nghĩa là thăm nom, sửa và lau dọn phần mộ tổ tiên để chuẩn bị đón Tết Nguyên đán.
Trong tiếng Hán, “lạp” cũng có nghĩa là lễ tất niên, một nghi thức nhằm ghi nhận việc kết thúc một năm và chuẩn bị bước sang năm mới.
Văn hóa Việt Nam chịu một phần ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc và tháng 12 ở Việt Nam cũng là tháng có nhiều lễ lạt cúng bái nên dân có từ “giỗ chạp”. Vì vậy, tên gọi tháng Chạp cũng xuất phát từ đây.
Vào tháng cuối năm, người Việt Nam cũng có truyền thống thăm nom, chăm sóc mồ mả cha ông để mộ phần được tươm tất đồng thời thể hiện sự nhớ ơn và tình cảm ấm áp của gia đình, họ tộc. Ngoài ra, người Việt thường có phong tục năm hết tết đến đi thắp hương mồ mả cha ông để mời tổ tiên về nhà ăn tết.
