Ngày 23/8, theo CNA, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Đài Loan thông báo sản phẩm mì gói Omachi hương vị tôm chua do Công ty TNHH Qianyu nhập khẩu từ Việt Nam bị phát hiện có chứa Ethylene oxide chưa được phê duyệt. Cơ quan này đã yêu cầu thu hồi để tiêu hủy.
Cụ thể, 1,44 tấn mì Omachi Xốt tôm chua cay do Công ty TNHH Qianyu nhập khẩu từ Việt Nam bị trả lại để tiêu hủy, do phát hiện trong gói bột gia vị có chứa 0,195 mg/kg Ethylene Oxide chưa được cấp phép.
Ethylene oxide là gì?
Theo Cơ quan An toàn Thực phẩm Ireland (FSAI), công thức hóa học của Ethylene oxide là C₂H₄O, còn được gọi với tên Etylen oxit hay Oxiran. Ở nhiệt độ thường, chúng tồn tại dưới dạng khí không màu, dễ cháy, có mùi ngọt.
Theo Tổ chức An toàn Thực phẩm châu Âu (Safe Food Advocacy Europe), Ethylene oxide vốn là chất khử trùng dạng khí, phần lớn được sử dụng để khử trùng các vật liệu và dụng cụ trong phẫu thuật, thiết bị y tế. Sau đó, chất này được sử dụng trong sản xuất thực phẩm với mục đích khử khuẩn và hạn chế nguy cơ xuất hiện vi khuẩn Salmonella.
Theo Lexology, Etylen oxit cũng được sử dụng chủ yếu để sản xuất các hóa chất khác, bao gồm chất chống đông, bọt polyurethane, chất kết dính, tẩy rửa, hàng dệt may và dung môi.
Với lượng nhỏ hơn, chất này được pha trong công thức thuốc trừ sâu và khử trùng. Khả năng phá hủy DNA của Ethylene oxide khiến nó trở thành chất khử trùng hiệu quả nhưng cũng là nguyên nhân có thể gây ung thư.
Tại Mỹ, theo Sổ tay ảnh hưởng sức khỏe đối với các chất ô nhiễm không khí nguy hiểm do Cơ quan Bảo vệ Môi trường biên soạn cho biết con đường tiếp xúc chính của con người với Ethylene oxide là hít và nuốt phải. Nó có thể xảy ra khi tiếp xúc nghề nghiệp, người tiêu dùng ăn phải thực phẩm chứa chất này hoặc môi trường có nồng độ cao C₂H₄O.
Ethylene oxide cũng rất dễ nổ và dễ phản ứng. Do đó, thiết bị được sử dụng để chế biến nó thường gồm các hệ thống khép kín và tự động hóa cao, giúp giảm nguy cơ phơi nhiễm nghề nghiệp.
Sản phẩm mì gói Omachi hương vị tôm chua do Công ty TNHH Qianyu nhập khẩu từ Việt Nam bị phát hiện có chứa Ethylene Oxide. Ảnh: CNA.
Hóa chất gây ung thư
Ethylene oxide là chất khử trùng dạng khí, ban đầu được sử dụng cho mục đích khử trùng và để giảm sự xuất hiện của vi khuẩn salmonella trong thực phẩm. Nó là hóa chất gây kích ứng và gây đột biến cao, được coi là làm tăng nguy cơ sẩy thai, dị tật di truyền và ung thư ở người, đồng thời ảnh hưởng đến chu kỳ sinh sản của động vật.
EU xếp C₂H₄O vào nhóm hóa chất có thể gây ung thư và đột biến cao, đã bị cấm ở Liên minh châu Âu (EU) từ năm 1981. Từ năm 1991, loại chất này bị cấm ở EU như một loại thuốc trừ sâu. Từ năm 2011, nó bị cấm sử dụng trong thực phẩm và thức ăn chăn nuôi.
Theo Viện Đánh giá Rủi ro Liên bang Đức (BFR), Ethylene oxide có đặc tính gây đột biến và gây ung thư. Đây là "chất gây ung thư không có giá trị ngưỡng", bởi không thể xác định ăn vào ở mức độ bao nhiêu sẽ không gây nguy hiểm cho sức khỏe.
Tháng 12/2016, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế Mỹ (IARC) cũng phân loại Ethylene oxide là chất gây ung thư. Bằng chứng của Cục Bảo vệ Môi trường Mỹ cho thấy phơi nhiễm Ethylene Oxide qua đường hô hấp có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh ung thư hệ tạo lympho như bạch cầu lymphocytic, u tủy và u lympho không Hodgkin. Ngoài ra, tiếp xúc Ethylene oxide cũng có thể liên quan ung thư gan, phổi, thận, dạ dày và ung thư vú.
Ethylene oxide còn được hình thành trong suốt quá trình đốt cháy của động cơ. Từ môi trường không khí, các chất này vào cơ thể, làm rối loạn cấu trúc của đại phân tử protein và DNA, từ đó tạo nên chất gây ung thư cơ bản.
Dư thừa hàm lượng Ethylene oxide được cho là vấn đề gây đau đầu nhiều quốc gia EU vì vẫn có nhiều vụ phát hiện thực phẩm chứa chất này vượt quá mức cho phép. Ảnh: Freepik.
Các nghiên cứu trên động vật cho thấy việc hít phải nồng độ cao Ethylene oxide trong thời gian ngắn có thể gây kích ứng đường hô hấp nghiêm trọng dẫn đến thở khò khè, khó thở và ho.
Báo cáo Đánh giá Độc tố Không khí Quốc gia về các tiêu chuẩn khí thải tại Mỹ nêu rõ khi hít phải hoặc tiêu thụ Ethylene oxide, khí độc sẽ lan ra khắp cơ thể. Nếu nuốt phải chất này ở dạng lỏng, nạn nhân có thể nôn mửa hoặc rối loạn tiêu hóa khác.
Trường hợp phơi nhiễm Ethylene oxide qua đường hô hấp (hít phải chất độc trong không khí dưới dạng hơi hoặc khí) có thể gây phù phổi, kích ứng phổi khác. Nạn nhân có thể có các dấu hiệu đáng chú ý như hôn mê, đau đầu, co giật, chóng mặt và ngất.
Nếu những triệu chứng trên kéo dài, bệnh nhân có nguy cơ mắc ung thư cao hơn, đồng thời bị suy nhược toàn thân, mệt mỏi và suy giảm khả năng phối hợp hoặc mất thăng bằng do tổn thương cơ, thần kinh hoặc não.
Tiếp xúc Ethylene oxide qua da gây nhiều vấn đề như rộp, bỏng, viêm, phù, mụn nước, lột. Khi tiếp xúc mắt, chất độc này gây tổn thương giác mạc. Do đó, người lao động không nên đeo kính áp tròng nếu làm việc trong môi trường có khí Ethylene oxide.
Ở cả dạng lỏng và khí, khi tiếp xúc dài hạn, bệnh nhân bị suy giảm các chức năng vận động, cảm giác, dẫn tới những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng đe dọa tính mạng, bao gồm cả chứng teo cơ.
Đây không phải lần đầu tiên các sản phẩm mì gói của Việt Nam xuất khẩu sang nước ngoài bị thu hồi vì dư hàm lượng hóa chất.
Ngày 20/8/2021, Cơ quan An toàn Thực phẩm Ireland (FSAI) tuyên bố thu hồi một số lô hàng mì ăn liền Hảo Hảo vị tôm chua cay và miến Good vị sườn heo do công ty Acecook Việt Nam sản xuất. Không lâu sau, Liên minh châu Âu (EU) tiếp tục đưa cảnh báo sản phẩm mì khô vị bò gà có tên tiếng Anh “Dried noodles with chicken and beefspices” của Công ty CP thực phẩm Thiên Hương và thu hồi lại mặt hàng này ở thị trường Na Uy.
Căn cứ kết quả điều tra của hệ thống cơ quan quản lý tại châu Âu, cả 3 sản phẩm kể trên đều chứa chất cấm Ethylene Oxide. Trong đó, sản phẩm mì khô của Thiên Hương chứa 0,052 mg/kg - ppm Ethylene Oxide, vi phạm Chỉ thị số 91/414/EEC của EU.
Cuối tháng 7, Đức, Ba Lan, Malta gửi cảnh báo, thu hồi hoặc trả lại sản phẩm mì ăn liền, bánh phở nhập khẩu từ Việt Nam do vi phạm quy định an toàn thực phẩm của Liên minh châu Âu (EU). Trong đó, Đức gửi cảnh báo sản phẩm mì ăn liền hương vị gà, mì ăn liền hương vị cà ri của Công ty CP thực phẩm Á Châu (TP Thuận An, Bình Dương) chứa chất cấm Ethylene Oxide vượt ngưỡng quy định của EU.
Những quy định của châu Âu về loại hóa chất này được đưa ra sau bê bối hạt mè nhập khẩu từ Ấn Độ nhiễm Ethylene Oxide vào năm 2020. Thị trường EU đã đưa ra hàng loạt biện pháp khắc phục, siết chặt kiểm soát dư lượng chất cấm trong thực phẩm.
Chỉ tiêu chất Ethylene Oxide ở mỗi quốc gia quy định khác nhau, Mỹ, Canada quy định 7 mg/kg; chất 2-Chloroethanol quy định 940 mg/kg, Hàn Quốc quy định 30 mg/kg; EU quy định trong khoảng 0,02-0,2 mg/kg tổng hàm lượng Ethylene Oxide và 2-Chloroethanol tùy sản phẩm.
