Giữa dòng chảy bộn bề của cuộc sống hiện đại, Sài Gòn Bao Dung ra đời không phải như một dự án thiện nguyện thông thường. Khác với những hoạt động giúp đỡ mang tính ngắn hạn – một bữa ăn, một lần quyên góp, một vài ngày cứu trợ – nơi đây chọn cho mình con đường khó hơn: xây dựng một hệ sinh thái nhân đạo để mọi người "sống cùng nhau".
Người sáng lập chia sẻ: “Cái người cần không phải là một bữa ăn – mà là một lý do để sống tiếp. Một mái nhà để họ cảm thấy được thuộc về. Một công việc để họ thấy mình còn có ích. Một cộng đồng để họ không bị bỏ lại phía sau”.
Với triết lý ấy, Sài Gòn Bao Dung đã phát triển một hệ sinh thái mà từng phần – từ mái ấm, quán trọ đến gian hàng buôn bán – đều hướng đến một mục tiêu duy nhất: dựng lại chỗ đứng cho người yếu thế giữa xã hội.
Trong hệ sinh thái này, từng hoạt động tưởng như nhỏ bé đều mang sứ mệnh rõ ràng:
Mái ấm là nơi những cụ ông cụ bà không còn nơi nương tựa được đón nhận vô điều kiện. Tại đây, họ có chỗ nghỉ ngơi, được chuyện trò, được lắng nghe và được khơi dậy lại niềm tin vào chính mình.
Quán trọ Trăng Khuyết đóng vai trò như cây cầu nối họ với xã hội bên ngoài. Đây là không gian để những người từng yếu thế có thể mưu sinh như bao người khác: bán hàng, phụ bếp, bưng bê… nhưng là với tư cách một người bình thường, không phải “người được giúp”.
Các gian hàng sản phẩm từ đậu, bưởi, đũa kháng khuẩn đến cây phát tài là phương tiện tạo việc làm. Mỗi gói hàng được dán tem, mỗi chậu cây được lau sạch… là bằng chứng cho thấy ai cũng có thể tạo ra giá trị.
Cuối cùng, cộng đồng, bao gồm các mạnh thường quân, tình nguyện viên, chính là "dây neo" giúp giữ lại lòng tin. Họ không chỉ trao đi, mà còn hiện diện, sống cùng, chứng kiến sự hồi sinh của những mảnh đời từng tuyệt vọng.
Một trong những minh chứng sống động nhất cho hiệu quả lan tỏa của mô hình này là câu chuyện của ông Châu Kim Luân. Khi được chuyển đến từ bệnh viện, ông chỉ là thân xác gầy guộc, thở thoi thóp. Lá thư gửi kèm từ bác sĩ cũng như lời tiễn biệt: “Xin giúp chăm vài tháng, chắc ông đi là xong”.
Thế nhưng, với “niềm tin là liều thuốc đầu tiên” tại Sài Gòn Bao Dung, ông Luân đã sống, đứng dậy, phục hồi và trở thành người đồng hành, truyền năng lượng cho các “tân binh” khác. Hôm nay, ông bốc xếp, phụ bán hàng và là minh chứng cho thấy khi được trao cơ hội, con người có thể hồi sinh từ tận đáy vực.
Sự khác biệt lớn nhất của mô hình này là không dừng lại ở lòng tốt. Tại đây, người yếu thế không bị nuôi, mà được giao việc, có vai trò và trách nhiệm. Họ không nhận sự thương hại, họ được tôn trọng.
Thay vì hỏi “Họ cần gì để sống?”, những người sáng lập hỏi “Họ có thể làm gì để sống?”. Chính từ câu hỏi ấy, mọi công việc nhỏ nhất cũng được giao phó với lòng tin tưởng: nhặt đậu, dán tem, lau bàn, chăm sóc lẫn nhau… Đó là cách để khơi dậy lòng tự trọng và năng lực bị ngủ quên của mỗi con người.
Một tổ chức nhân đạo muốn bền vững không thể chỉ dựa vào lòng trắc ẩn. Với Quỹ Vầng Trăng Khuyết – đơn vị vận hành hệ sinh thái Sài Gòn Bao Dung – sự cân bằng giữa doanh thu, gây quỹ và hoạt động xã hội là nguyên tắc sống còn.
Doanh thu đến từ những sản phẩm bán ra giúp duy trì hệ sinh thái và là “lương” cho người làm. Gây quỹ là lời kêu gọi cộng đồng cùng hành động trong những lúc cần kíp: hậu sự, cấp cứu, mái nhà, bữa ăn. Và hoạt động xã hội – là phần linh hồn, nhắc nhở tổ chức rằng mọi việc làm đều phải xoay quanh con người yếu thế.
Quan trọng nhất, mọi nguồn tiền đều minh bạch, mọi khoản chi đều hướng về giá trị cốt lõi là giúp người yếu thế sống tử tế và có giá trị.
“Chúng tôi không cứu giúp ai cả, chúng tôi chỉ dựng lại chỗ đứng cho họ giữa cuộc đời” – Tuyên ngôn này không chỉ là kim chỉ nam cho hành động, mà còn là lời cam kết về một cách làm từ thiện không còn lệ thuộc vào cảm xúc tức thời, mà hướng đến sự bền vững dài lâu. Trong bối cảnh xã hội ngày càng cần những mô hình có chiều sâu, Sài Gòn Bao Dung là điểm sáng trong hoạt động thiện nguyện, đồng thời gợi mở cho một cách tiếp cận nhân đạo mang tính hệ thống, có khả năng nhân rộng.
