Hai vị tỷ phú kể trên đều nói về giấc mơ du hành vũ trụ của mình là niềm đam mê suốt cuộc đời và mong muốn mang đến cho khách hàng những giây phút vinh quang ở trạng thái không trọng lượng. Tuy nhiên, có một vấn đề ở đây là họ lại không nói rõ việc dịch vụ của mình có thực sự bay ra ngoài vũ trụ rồi quay lại trái đất hay không. Vì vậy, chúng ta cần phải làm rõ một điểm rất cơ bản: "Không gian bắt đầu từ đâu?"
Ngay trước chuyến bay của tỷ phú Branson, công ty Blue Origin của Jeff Bezos đã đăng một bài viết trên Twitter cho rằng Blue Origin đạt độ cao lớn hơn dịch vụ của Virgin Galactic (công ty du hành vũ trụ củaRichard Branson). Vì lẽ đó, khách hàng của Virgin Galactic không phải là những phi hành gia 'thực sự'.
Thực ra, đến hiện nay vẫn không có một tiêu chuẩn chung và cũng không có một định nghĩa pháp lý nào về khu vực không gian nơi bầu khí quyển trái đất mỏng dần và nhường chỗ cho môi trường không trọng lực. NASA, quân đội Hoa Kỳ và Cục Hàng không Liên bang Mỹ quy định ranh rới vũ trụ là ở độ cao 50 dặm (khoảng 80,5 km) từ mặt đất. Dịch vụ của Virgin Galactic đạt đến độ cao tối đa khoảng 86 km trước khi quay trở lại mặt đất nên nếu theo tiêu chuẩn kể trên thì nó đã bay vào vũ trụ.
Trong khi đó, Liên đoàn Thể thao hàng không Thế giới (FAI) lại quy định vìa trái đất ở độ cao 62 dặm (100 km) so với mực nước biển. Độ cao này được gọi là đường Karman, là định nghĩa nổi tiếng nhất cho lý thuyết về rìa không gian và cũng là thứ Jeff Bezos dựa vào để 'châm chọc' Virgin Galactic. Tàu Blue Origin đã vượt qua độ cao 100 km so với mực nước biển và Jeff Bezos cho rằng đây mới là du hành vũ trụ thực sự.
Tỷ phú Jeff Bezos
Thực ra, trước các chuyến bay của Richard Branson và Jeff Bezos, ít người để ý đến thứ gọi là rìa vũ trụ hay ranh giới giữa trái đất và vũ trụ. Bởi lẽ, các tàu vũ trụ khám phá không gian thường vượt qua khoảng cách 100 km rất nhanh.
Ngay trước chuyến bay của tỷ phú Branson, Blue Origin đã đăng một biểu đồ nhỏ liệt kê sự khác biệt giữa sản phẩm của họ và Virgin Galactic, bao gồm kích thước các cửa sổ, hệ thống thoát hiểm và độ cao tối đa của hành trình. Biểu đồ này thực sự là một quảng cáo và nó nêu ra một thứ được coi là tối quan trọng của du hành vũ trụ: quyền được khoe khoang. Trong bối cảnh này, rìa không gian không phải là thực tế khoa học mà là một chi tiết để bán hàng.
Cuộc tranh luận về rìa không gian đã có từ nhiều thập kỷ nhưng mức độ tranh cãi ở mức rất bình thường. Jonathan McDowell, một nhà thiên văn học tại trung tâm vật lý thiên văn Harvard-Smithsonian cho rằng:"Trong 60 năm lịch sử ngành du hành vũ trụ, hầu hết mọi thứ không dừng lại ở vùng danh nghĩa này trong một thời gian quá lâu". Bởi lẽ đó, không ai cần định nghĩa rõ ràng về vùng này.
Đường Karman, đích đến của Bezos và các hành khách trên tàu Blue Origin được đặt theo tên nhà khí động học người Mỹ gốc Hungary, Theodore von Kármán. Ban đầu ông đưa ra con số 52 dặm (84 km) để định nghĩa cho rìa không gian bởi ở độ cao này bởi đó là khoảng cách mà bầu khí quyển đã quá mỏng để hỗ trợ các chuyến bay hàng không. Sau đó, có vẻ như con số 84 km khá lẻ nên nhiều người bắt đầu làm tròn lên rồi xuống nên mới có các định nghĩa khác nhau 80 km và 100 km như hiện tại.
Tỷ phúRichard Branson và bạn đồng hành ăn mừng khi qua ra khỏi rìa không gian và trở về an toàn
Jonathan McDowell rất nổi tiếng trong lĩnh vực không gian và cho rằng đường Karman không dựa trên những lý luận khoa học. Theo ông, không gian ngoài vũ trụ đúng là bắt đầu ở khoảng cách lớn hơn 80 km so với mực nước biển. Bởi lẽ, ở độ cao dưới 80 km, trọng lực sẽ hút mọi thứ xuống dưới mặt đất. Trong khi đó, nếu bay ở trên 80 km thì sẽ an toàn khi bay quanh quỹ đạo trái đất. Với lý thuyết này thì dịch vụ củaVirgin Galactic đã vượt ra ngoài rìa không gian.
Năm 2018, FAI cho biết họ sẽ xem xét việc thay đổi tiêu chuẩn về rìa không gian dựa trên công trình nghiên cứu của McDowell. Tuy nhiên, tổ chức này vẫn chưa liên lạc. Các chính phủ trên thế giới cũng rất ít quan tâm đến việc phân định một ranh rới giữa trái đất và vũ trụ bởi nó liên quan đến pháp lý cũng như chính trị.
Có vẻ như cả 2 vị tỷ phú Richard Branson và Jeff Bezos đều đã thực sự bay ra khỏi được rìa không gian, dù họ không trả lời được nó ở đâu và cũng chẳng mấy ai quan tâm đến vấn đề này. Với những người bình thường, được trải nghiệm cảm giác không trọng lực đã là một mơ ước rồi!
Nguyễn Dương (Theo The Atlantic)
