Ủy viên Bộ Chính trị, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình chủ trì hội thảo.
Kể từ Nghị quyết số 03/2015/NQ-HĐTP ngày 28/10/2015 về quy trình lựa chọn, công bố và áp dụng Án lệ đến nay, Tòa án nhân dân tối cao đã công bố được 43 Án lệ, trong đó có 07 Án lệ về hình sự, 23 Án lệ về dân sự, 08 Án lệ về kinh doanh, thương mại, 01 Án lệ về lao động, 02 Án lệ về tố tụng dân sự, 02 Án lệ về tố tụng hành chính.
Tiếp tục triển khai công tác phát triển Án lệ năm 2021, thông qua hoạt động thường xuyên về rà soát, phát hiện Án lệ cũng như trên cơ sở đề xuất của chuyên gia, Tòa án nhân dân Tối cao đã lựa chọn bước đầu được 11 Án lệ. Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học Tòa án nhân dân tối cao đã xây dựng 11 dự thảo Án lệ trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, hành chính.
Cụ thể, về hình sự: Dự thảo Án lệ số 01 về tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “nộp lại tiền thu lợi bất chính” (Quyết định giám đốc thẩm số 03/2020/HS-GĐT ngày 22/4/2020 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về vụ án “Đánh bạc” và “Tổ chức đánh bạc” đối với bị cáo Hồ Công Nhật Q, Hồ Viết H, Nguyễn Mộng V).
Về hành chính: Dự thảo Án lệ số 02 về xác định quyết định hành chính ban hành không đúng thẩm quyền (Quyết định giám đốc thẩm số 06/2019/HC-GĐT ngày 02/4/2019 của Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao về vụ án “Khiếu kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai” giữa người khởi kiện là ông Thái Văn N với người bị kiện là Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đ).
Về dân sự có 9 Án lệ, gồm:Dự thảo Án lệ số 03 về quyền khởi kiện vụ án đòi lại tài sản của người được giao tài sản theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật (Quyết định giám đốc thẩm số 481/2012/DS-GĐT ngày 25/9/2012 của Tòa Dân sự Tòa án nhân dân tối cao về vụ án “Tranh chấp đòi lại tài sản” tại tỉnh Thừa Thiên-Huế giữa nguyên đơn là ông Nguyễn Văn N với bị đơn là bà Nguyễn Thị T).
Dự thảo Án lệ số 04 về quyền được ưu tiên thanh toán của người trả nợ thay bên vay để giải chấp tài sản sau khi xử lý tài sản đó (Bản án phúc thẩm số 28/2018/DS-PT ngày 31/01/2018 về vụ án “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất” tại tỉnh Đắk Lắk giữa nguyên đơn là bà Hoàng Thị V, bà Phạm Thị Hồng T với bị đơn là ông Trần Đức T1 và bà Bùi Thị Kim H).
Dự thảo Án lệ số 05 về trường hợp sau khi xử lý tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất mà có tranh chấp về tài sản (Bản án phúc thẩm số 221/2019/DS-PT ngày 31/7/2019 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội về vụ án “Tranh chấp hợp đồng tín dụng” giữa nguyên đơn là Ngân hàng thương mại cổ phần T với bị đơn là anh Lê Hồng P, chị Phạm Thị Hồng L).
Dự thảo Án lệ số 06 về xác định quyền sở hữu đối với khu vực để xe ô tô của nhà chung cư (Bản án phúc thẩm số 82/2020/DS-PT ngày 06, 23/3/2020 của Toà án nhân dân thành phố Hà Nội về vụ án “Yêu cầu tuyên bố hợp đồng dịch vụ vô hiệu, yêu cầu công nhận quyền sở hữu tầng hầm” giữa nguyên đơn là Công ty cổ phần đầu tư Xây dựng và phát triển đô thị S với bị đơn là Ban Quản trị tòa nhà hỗn hợp H).
Dự thảo Án lệ số 07 về hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất là tài sản chung của hộ gia đình có hiệu lực một phần (Quyết định giám đốc thẩm số 22/2020/DS-GĐT ngày 23/4/2020 của Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao về vụ án “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất” giữa nguyên đơn là anh Vũ Ngọc K, anh Vũ Ngọc T, chị Vũ Thị Tường V với bị đơn là ông Trần Thiết H, bà Đào Thị M).
Dự thảo Án lệ số 08 về định đoạt quyền sử dụng đất trong diện quy hoạch (Quyết định giám đốc thẩm số 82/2020/DS-GĐT ngày 22/5/2020 của Toà án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh về vụ án “Yêu cầu hủy hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất” giữa nguyên đơn là ông Nguyễn Dương Thái S với bị đơn là bà Phan Thị Tuyết N).
Dự thảo Án lệ số 09 về trường hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất không đủ điều kiện tách thửa (Quyết định giám đốc thẩm số 133/2020/DS-GĐT ngày 08/7/2020 của Toà án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh về vụ án “Tranh chấp về đòi lại tài sản là quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà” giữa nguyên đơn là bà Nguyễn Thị O với bị đơn là ông Đặng Thanh N).
Dự thảo Án lệ số 10 về hiệu lực của hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất vi phạm điều kiện về hình thức (Quyết định giám đốc thẩm số 171/2020/DS-GĐT ngày 24/7/2020 của Toà án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh về vụ án “Tranh chấp quyền sử dụng đất” giữa nguyên đơn là ông Phan Q, Bà Lê Thị Bích T với bị đơn là ông Lê Văn D, ông Lê Sĩ T1, ông Khâu Văn S).
Dự thảo Án lệ số 11 về hiệu lực của hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất khi chưa đăng ký quyền sở hữu (Quyết định giám đốc thẩm số 231/2020/DS-GĐT ngày 30/9/2020 của Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh về vụ án “Tranh chấp về thừa kế tài sản; tranh chấp về yêu cầu tuyên hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất vô hiệu” giữa nguyên đơn là bà Tống Thị U với bị đơn là ông Tống Thanh V).
Phát biểu tại hội nghị, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, nhằm góp phần thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng xét xử theo tinh thần cải cách tư pháp, trong những năm vừa qua, Tòa án nhân dân Tối cao đặc biệt quan tâm đến công tác lựa chọn, công bố Án lệ để các Tòa án nghiên cứu, áp dụng trong xét xử. Đã hình thành tập quán vận dụng Án lệ, đây là tập quán tốt cần áp dụng và phát huy hơn nữa trong thời gian tới.
Việc lựa chọn Án lệ thời gian qua, mặc dù đã có những thành tựu nhưng so với yêu cầu thực tiễn đặt ra kết quả đó vẫn còn khiêm tốn, do vậy chúng ta cần làm việc tích cực hơn nữa để có nhiều Án lệ để Hội đồng Thẩm phán lựa chọn ban hành. Tòa án nhân dân Tối cao cũng đã đăng các dự thảo 11 Án lệ lên Cổng thông tin điện tử của Tòa án nhân dân Tối cao và rất mong được sự đóng góp kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học trong và ngoài nước,để Tòa án nhân dân Tối cao lựa chọn được các Án lệ phục vụ công tác xét xử trong thực tiễn.
Phát biểu tại hội thảo bà Caitlin Wiesen, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam ghi nhận và đánh giá cao những nỗ lực của Tòa án nhân dân Tối cao Việt Nam trong việc hướng dẫn quy trình lựa chọn, công bố và áp dụng Án lệ trong những năm qua. Hiện có tổng cộng 43 Án lệ đã được công bố trên trang web của Tòa án nhân dân Tối cao là kết quả của nỗ lực này.
"UNDP tự hào đã đồng hành cùng Tòa án nhân dân Tối cao trong việc xây dựng và áp dụng các Án lệ giúp làm rõ các vấn đề pháp lý khó và tạo cơ sở để áp dụng thống nhất pháp luật trong các trường hợp tương tự. Với gần 700.000 bản án đã được công bố trực tuyến, sự tham gia của công chúng trong quá trình này là rất quan trọng và tôi rất vui khi thấy rất nhiều thẩm phán, luật sư và chuyên gia pháp lý trên khắp Việt Nam tham gia hội thảo tham vấn hôm nay - có ý nghĩa rất quan trọng trong việc cải thiện hệ thống Án lệ tư pháp", bà Caitlin Wiesen cho biết.
Phát biểu bế mạc hội thảo, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình giao Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến và chỉnh lý các dự thảo án lệ để sớm đưa ra xin ý kiến Hội đồng tư vấn án lệ.
