Trước ảnh hưởng của dịch bệnh, suốt 2 năm qua, học sinh tại hầu khắp các tỉnh, thành trên cả nước đều phải trải qua những đợt học trực tuyến dài ngày chưa từng có.
Cũng do dịch bệnh, lần đầu tiên lễ khai giảng được tiến hành online, học sinh ở nhà nhiều hơn đến trường. Năm học 2021-2022, tại nhiều địa phương như Hà Nội, TP.HCM, dù gần hết học kỳ 1, nhưng học sinh lớp 1 vẫn chưa được cảm nhận ngày đầu tiên đi học.
Dịch COVID-19 đã thay đổi hoàn toàn cách thức dạy và học, từ việc học trực tiếp tại lớp, giờ đây tòan bộ hoạt động học tập, tương tác được diễn ra thông qua một màn hình điện thoại, máy tính.
Gắn bó với ngành giáo dục hơn 20 năm, cô Vi Thị Nhung (THCS Châu Thôn, huyện Quế Phong, Nghệ An) cho biết, đây là 2 năm học đặc biệt nhất cô từng trải qua với nhiều thay đổi, nhưng cũng có vô vàn áp lực, khó khăn với cả thầy và trò.
Học sinh của cô Vi Thị Nhung thường xuyên phải đi "hứng sóng" học online.
Nhiều thời điểm dịch bệnh bùng phát, phải chuyển sang học trực tuyến, nhận thức rõ đây là giải pháp tối ưu nhất trong mùa dịch, đảm bảo cho học sinh dừng đến trường, nhưng không dừng học, song quá trình thực hiện vẫn gặp không ít khó khăn do nhiêu em thiếu thiết bị học tập, thiếu mạng internet, thiếu sóng.
“Đường truyền học online thường xuyên bị gián đoạn, có khi cô vào được thì trò lại bị thoát ra ngoài. Đặc biệt, hầu hết học sinh trên địa bàn là con em đồng bào dân tộc Thái, Mông, Khơ Mú, cả phụ huynh và các em đều ít có cơ hội tiếp cận CNTT, nhiều em không biết cách đăng nhập vào hệ thống, thầy cô nhiều lần phải đến tận nhà để hướng dẫn cụ thể cho từng em.
Với những học sinh ở khu vực đặc biệt khó khăn, không có mạng internet, thầy cô phải đến từng bản giao bài cho em.
"Cũng có những tình huống nhiều em không quen dùng điện thoại thông minh, khi không vào được đường link để học lại liên tiếp gọi cho thầy cô lo điện thoại bị hỏng. Cũng có những buổi đang dạy, học sinh chụp ảnh đang ngồi trên mỏm đá, hay dựng lều chông chênh trên sườn đồi để “hứng sóng”, các em vẫn rất hào hứng học, nhưng thầy cô thì cười ra nước mắt”, cô Nhung chia sẻ.
Dù thường xuyên gián đoạn, nhưng có mạng internet đã là niềm vui của nhiều học sinh nơi đây. “Với những học sinh nghèo vùng cao, số tiền mỗi ngày 5.000 đồng để đăng ký 4G không dễ dàng, nhiều em không có tiền để đăng ký phải đi học nhờ hoặc đến những nơi có mạng, có sóng để bắt. Đặc biệt có nhiều em đặc biệt khó khăn, không có internet cũng không có điện thoại, giáo viên phải soạn bài tập, phối hợp với trưởng bản gửi đến từng nhà. Sau 1 tuần, học sinh các lớp lại nộp lại bài để thầy cô chấm và chữa bài”.
Trong năm qua, từ chương trình Sóng và máy tính cho em do Chính phủ phát động, đến nay học sinh tại trường THCS Châu Thôn đã được hỗ trợ một số điện thoại, máy tính để học trực tuyến. Bên cạnh đó, tập thể giáo viên nhà trường cũng tự góp tiền để mua tặng 3 chiếc điện thoại cho những học sinh có điều kiện đặc biệt khó khăn.
Hơn 20 năm công tác trong nghề, cô Nhung chia sẻ, việc dạy và học trực tuyến đã thay đổi “180 độ” cách dạy và học của thầy trò. Từ chỗ chỉ quen với những thao tác cơ bản như gửi mail trên máy tính, cô Nhung cũng như nhiều đồng nghiệp khác đã phải tự học hỏi, nâng cao năng lực ứng dụng CNTT để thích ứng với điều kiện mới.
Giáo viên trường THCS Châu Thôn trao tặng điện thoại cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn.
Tại điểm trường Chè Lỳ A (xã Đức Hạnh, huyện Bảo Lâm, Cao Bằng), cô Hoàng Thị Điệu chia sẻ trong 2 năm dịch bệnh, cô và nhiều học trò chưa từng trải qua hình thức học trực tuyến đúng nghĩa. Lý do bởi ở điểm trường này, sóng điện thoại và mạng internet vẫn là điều xa vời.
“Thầy cô có khi phải đi khắp sân trường, ngồi gốc cây để hứng sóng, mạng cũng nào cũng “e”. Học sinh mỗi lớp vài chục em, nhưng may ra chỉ có 3-4 phụ huynh tiến bộ lắm mới dùng điện thoại thì lấy đâu ra sóng, thiết bị để học online. Năm ngoái, có những thời điểm phải học trực tuyến, thiếu mạng, thiếu máy tính, điện thoại, thầy cô toàn trường phải in bài, phát về từng bản, từng xóm cho hơn 200 học sinh. Có những bản xa cách trường 4-5 cây đường đất đá, ngày nắng còn đỡ, ngày mưa thì không thể đi nổi. Điều mong ước lớn nhất của thầy và trò ở điểm trường Chè Lỳ A hiện nay là có mạng internet, có sóng điện thoại. Từ đầu năm học mới đến nay, Chè Lỳ A vẫn may mắn tránh được Covid nên việc dạy học chưa bị ảnh hưởng, nhưng nếu có dịch, thầy và trò rất vất vả, khó khăn”, cô Điệu chia sẻ.
Không chỉ ở vùng cao, ngay tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, giáo viên, học sinh cũng vẫn chật vật với các tiết học trực tuyến.
Cô Nguyễn Bích Thủy, giáo viên trường THCS-THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội) chia sẻ, thời gian đầu nhà trường áp dụng hình thức học khá đơn giản, giáo viên sử dụng phần mềm zoom để dạy học. Tuy nhiên, quá trình vận hành nhận thấy cần đồng bộ hơn nữa giữa dạy học, kiểm tra, đánh giá và công tác quản lý của nhà trường, do đó, trường đã xây dựng và phát triển một nền tảng dạy học trực tuyến có hệ thống.
Thực hiện một hình thức học tập mới, cô Thủy cho biết, bản thân cũng gặp không ít khó khăn: “Đường truyền bị ngắt kết nối là vấn đề không thể tránh khi học online. Có rất nhiều câu chuyện dở khóc, dở cười khi dạy trực tuyến. Có khi cô đang say sưa giảng bài rất cao trào, thì học sinh tự nhiên hỏi, cô ơi con không nghe thấy gì, nãy giờ cô đang nói gì ạ. Khi đó, cảm hứng dạy của giáo viên cũng bị ảnh hưởng. Hoặc khi gọi học sinh tương tác, kiểm tra mức độ hiểu bài của các con, nhiều con vô tư trả lời con không nghe rõ cô nói gì ạ, con không trả lời được”.
Từ thực tế giảng dạy, cô Nguyễn Bích Thủy cho rằng, việc dạy và học trên nền tảng dạy học có tính hệ thống và quản lý sẽ hiệu quả hơn rất nhiều. Bộ GD-ĐT cũng cần tìm cách phối hợp với các tập đoàn để tạo ra nền tảng dạy học trực tuyến của ngành, từ đó các cơ sở giáo dục dựa trên nền tảng này để triển khai dạy học trực tuyến đồng bộ và thống nhất. Như vậy có thể tăng khả năng quản lý và nâng cao hiệu quả, chất lượng của giờ dạy học trực tuyến, chất lượng giáo dục cũng được đảm bảo.
Đặc biệt, cô Nguyễn Bích Thủy cũng mong muốn Bộ GD-ĐT sẽ quan tâm hơn về vấn đề bồi dưỡng giáo viên ứng dụng CNTT trong dạy học và tổ chức các lớp học chính khóa để nâng cao trình độ của giáo viên khi dạy học trực tuyến.
Không để học sinh nào bị bỏ lại phía sau
Đánh giá về công tác dạy và học trực tuyến, ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GD-ĐT) cho biết, hiện nay giáo viên và học sinh vẫn gặp phải những khó khăn về đường truyền, học liệu học trực tuyến.
Tuy nhiên, hiện cả nước có hơn 16 triệu học sinh, hơn 30.000 trường trên khắp 63 tỉnh, thành, do đó, việc có hệ thống chung để học trực tuyến lớn không hề dễ, rất cần sự tham gia của các lực lượng xã hội.
Trong Thông tư 09 của Bộ GD-ĐT ban hành hạ tầng công nghệ thông tin phải đáp ứng những yêu cầu đó, các nhà mạng cung cấp hệ thống mạng cho các địa phương, các nhà trường.
Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học cũng cho rằng, việc thiếu các phương tiện để dạy và học trực tuyến là một thực tế. Hiện nay một mặt Bộ GD-ĐT vẫn đang phát triển hệ thống, mặt khác vẫn hỗ trợ học sinh có cơ hội tiếp cận sóng, internet và thiết bị.
“Thông qua chương trình “Sóng và máy tính cho em” được triển khai mới đây, học sinh tại nhiều địa phương đã được cấp máy tính, nhiều nơi có thư viện máy tính cho học sinh mượn. Với những em vẫn chưa có khả năng tiếp cận, Bộ GD-ĐT đã hướng dẫn các địa phương nhà trường thực hiện hỗ trợ học sinh. Với những nơi dịch bệnh chưa quá căng thẳng, có thể chia nhóm học sinh để tương trợ lẫn nhau, dùng chung 1 màn hình. Với nhiều nơi khó khăn, học sinh không thể tiếp cận, thầy cô vẫn lặn lội đến từng gia đình đưa bài tập đến tay thầy cô. Chúng tôi rất mong muốn không có bất kỳ học sinh nào bị bỏ rơi trong giai đoạn khắc phục khó khăn vì đại dịch COVID-19”, ông Thành nói.
Bên cạnh đó, ông Nguyễn Xuân Thành cũng cho rằng, hiện nay nguồn học liệu dạy học trực tuyến chưa được thiết kế, xây dựng, hoàn thiện trong việc giúp học sinh có khả năng chủ động khai thác để học tập có hiệu quả trước khi vào lớp học trực tuyến.
“Tôi mong muốn các thầy cô nghiên cứu thật kỹ các tài liệu hướng dẫn của Bộ GD-ĐT, đồng thời đổi mới phương pháp giảng dạy. Muốn dạy học sinh phát triển năng lực, giờ học tích cực phải là giờ học cơ bản tĩnh, có thời gian cho học sinh tư duy độc lập, trả lời câu hỏi của thầy cô nêu. Thầy cô có thể làm các video giảng bài gửi cho học sinh, hướng dẫn học sinh chủ động nghe trước, khi lên lớp học trực tuyến, sẽ giảm thiểu được thời gian học sinh ngồi nghe thầy cô giảng, tăng thời gian tương tác giữa thầy và trò”, ông Nguyễn Xuân Thành nói.
Nguyễn Trang/VOV.VN
