Hải quân Mỹ đang lên kế hoạch cho chương trình tái trang bị quy mô lớn cho lực lượng tàu ngầm hạt nhân. Để thay thế các tàu ngầm hạt nhân đa năng (SSN) hiện nay, một dự án có mật danh SSN (X) mới được phát triển. Hoạt động của tàu ngầm thuộc dự án này chỉ bắt đầu vào đầu những năm 2030.
Hiện những công việc sơ bộ đã được triển khai. Trong những năm tới, Lầu Năm Góc, Quốc hội Mỹ và các nhà thầu sẽ từng bước giải quyết các vấn đề xung quanh dự án SSN (X).
Yêu cầu mới
Lần đầu tiên, Hải quân Mỹ tiết lộ về dự án bí mật SSN (X) là vào năm 2013-2014. Sau đó, khả năng hiện đại hóa sâu lớp tàu ngầm hạt nhân Virginia hiện có đã được xem xét lại. Tuy nhiên, Hải quân Mỹ đã được quyết định phát triển dự án SSN (X) mới, bởi vì việc thay đổi các thiết kế hiện có không cho phép hải quân nước này giải quyết tất cả các nhiệm vụ, yêu cầu mới đề ra.
Theo thông tin ban đầu, dự án SSN (X) hiện đang ở giai đoạn xác định diện mạo và phát triển ban đầu. Đồng thời, một số mong muốn và yêu cầu của dự án đã được nêu ra, và có thể thực hiện theo một thiết kế hoàn chỉnh. Dự án cũng đang được lập kế hoạch tổ chức sản xuất và tài chính.
 |
| Tàu ngầm dự án SSN (X) mới sẽ lớn hơn lớp Virginia hiện có. Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ |
Theo nhận định chung, các tàu ngầm dự án SSN (X) có thể lớn hơn và nặng hơn so với lớp Virginia hiện có, do đó sẽ có thêm khối lượng vũ khí và thiết bị mới bổ sung. Khả năng sử dụng nhà máy điện hạt nhân mới, với lò phản ứng uranium làm giàu thấp đang được xem xét. Nhờ đó, tàu ngầm hạt nhân mới có thể gia tăng các đặc tính di chuyển và cơ động cao. Ngoài ra, các thông số tiết kiệm năng lượng sẽ được xem xét cải thiện.
Giống như các phiên bản tiền nhiệm, tàu ngầm thuộc dự án SSN (X) có thể mang vũ khí ngư lôi, mìn phóng qua các ống phóng tiêu chuẩn. Theo xu hướng hiện tại, các đề xuất khác cũng được đưa ra nhằm trang bị cho tàu ngầm hạt nhân một bộ phương tiện không người lái dưới nước, sử dụng cho các mục đích khác nhau.
Nhìn chung, dự án SSN (X) được xem như phương tiện chiến đấu đa dụng cho lực lượng tàu ngầm, có khả năng giải quyết nhiều nhiệm vụ khác nhau trong bối cảnh chiến tranh hiện đại. Lớp tàu ngầm mới này đòi hỏi phải cải thiện các đặc tính tàng hình và khả năng chiến đấu rộng rãi. Trên thực tế, đây là sự kết hợp tất cả những phẩm chất tốt nhất của những con tàu hiện có của Hải quân Mỹ và bổ sung thêm nhiều chức năng mới.
Các vấn đề đặt ra
Chương trình SSN (X) được thực hiện dưới sự giám sát của Thượng viện Mỹ, cơ quan giám sát tiến trình thực hiện và có những điều chỉnh cần thiết về tổ chức và tài chính. Trong tương lai gần cơ quan lập pháp Mỹ sẽ phải xem xét lại chương trình phát triển tàu ngầm hạt nhân mới và có thể sẽ có một số thay đổi.
Hôm 9-12 vừa qua, Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ đã thông qua báo cáo về “Chương trình Tàu ngầm tấn công thế hệ tiếp theo SSN (X) của Hải quân: Cơ sở và các vấn đề cho Thượng viện”. Báo cáo bao gồm các thông tin công khai cơ bản về dự án SSN (X), công việc đã thực hiện và các kế hoạch đề ra. Ngoài ra, một loạt các vấn đề ưu tiên được xác định và sẽ được các dân biểu xem xét trong thời gian tới. Quá trình tiếp theo của toàn bộ chương trình sẽ phụ thuộc vào giai đoạn trả lời này.
Trước hết, cần xác định xem chi phí ước tính của dự án SSN (X) có đáp ứng các yêu cầu về kỹ thuật và các phẩm chất khác như mong đợi hay không. Ngoài ra, cần đánh giá tác động tiềm tàng của dự án này đối với nguồn tài trợ cho các chương trình và phát triển khác của Hải quân Mỹ.
Bên cạnh đó, một số câu hỏi liên quan đến đề xuất sử dụng loại nhà máy điện hạt nhân mới. Quốc hội Mỹ được mời nghiên cứu và xác định xem các công nghệ được đề xuất có phù hợp sử dụng trong dự án SSN (X) hay không. Ngoài ra, các lò phản ứng mới cần được xem xét dựa trên các công cụ công nghệ hạt nhân trong nước và quốc tế.
Các tàu ngầm hạt nhân mới của Mỹ sẽ được chế tạo bởi Newport News Shipbuilding và General Dynamics Electric Boat Division. Ngoài ra còn có hàng trăm doanh nghiệp khác tham gia vào chuỗi sản xuất và cung ứng.
Hiện nay, việc phát triển tài liệu kỹ thuật cho tàu ngầm hạt nhân mới và các thành phần cần thiết vẫn chưa bắt đầu, nhưng sẽ được thực hiện trong tương lai gần. Vì vậy, trong dự thảo ngân sách quân sự cho năm tài chính 2022, khoảng 98 triệu USD đã được đề xuất phân bổ cho mục đích này.
Các khoản chi khác trong dự thảo ngân sách quân sự có thể liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến dự án SSN (X). Vì vậy, để trang trải các chi phí không lường trước được ở một số hạng mục liên quan, khoảng 4,98 triệu USD sẽ được cung cấp. Đồng thời, 18 triệu USD cho hạng mục khác được yêu cầu cho “những điều chỉnh bí mật”.
 |
| Thiết kế ban đầu của các tàu ngầm dự án SSN (X). Ảnh: Naval News |
Triển vọng của dự án
Dự án SSN (X) sẽ được phát triển và thực hiện như một phần của kế hoạch đóng tàu trong 30 năm cho giai đoạn 2020-2049. Vị trí của dự án trong quá trình xây dựng và phát triển chung của hạm đội đã được xác định và các điều khoản chung đã được đề ra.
Theo kế hoạch đã được phê duyệt, trong những năm tới, ngành đóng tàu Mỹ sẽ tiếp tục sản xuất các tàu ngầm hạt nhân lớp Virginia. Hai tàu ngầm như vậy dự kiến sẽ được bàn giao cho hạm đội hàng năm, cho đến năm 2030. Đồng thời, vào giai đoạn 2025 hoặc muộn hơn, tàu ngầm đầu tiên của dự án mới sẽ được đóng. Năm 2031, Hải quân Mỹ sẽ tiếp nhận 2 tàu ngầm mới, bao gồm 1 chiếc SSN (X) đầu tiên và 1 chiếc lớp Virginia tiếp theo.
Vào năm tài chính 2034, các nhà thầu sẽ bàn giao 2 tàu ngầm nối tiếp của dự án SSN (X) mới. Việc đóng các tàu SSN (X) sẽ tiếp tục với tốc độ tương tự và có thể sản xuất 2 thân tàu mỗi năm.
Theo các kế hoạch ban đầu, vào cuối những năm 2040, số lượng tàu ngầm hạt nhân đa năng trong Hải quân Mỹ ở mức 66 chiếc. Kết quả này là do tiến độ của quá trình đóng các tàu ngầm mới và ngừng hoạt động các tàu ngầm hạt nhân cũ.
Tuy nhiên, vào mùa hè năm 2021, Văn phòng Tổng thống Mỹ đã đưa ra một kế hoạch mới. Theo đó, phương án đề xuất xây dựng lực lượng tàu ngầm trong 30 năm tới, số lượng tàu ngầm hạt nhân đa năng sẽ tăng lên 72 chiếc. Để giải quyết một vấn đề đề ra, ngành công nghiệp Mỹ sẽ phải tăng tốc độ làm việc và phải cho ra đời 3 chiếc tàu ngầm mỗi năm (thay vì 2 chiếc theo tiêu chuẩn).
Sức mạnh chính của các tàu ngầm hạt nhân SSN (X) mới vẫn chưa được xác định hoặc công bố. Tuy nhiên, có thông tin cho rằng, những con tàu như vậy sẽ có thể phục vụ trong vài thập kỷ. Theo đó, vào nửa sau của thế kỷ XXI, Hải quân Mỹ sẽ sử dụng một lực lượng hỗn hợp các tàu ngầm đa năng, bao gồm cả lớp tàu Virginia và SSN (X) mới hơn. Sau đó, chúng sẽ trở thành cơ sở của hạm đội tàu ngầm Mỹ.
Dự án tàu ngầm hạt nhân đa năng SSN (X) đầy hứa hẹn của Hải quân Mỹ đang đi vào hoạt động, và đã trải qua một số giai đoạn quan trọng. Trong tương lai gần, một thiết kế hoàn chỉnh dự kiến sẽ được triển khai. Trong trung hạn, con tàu mẫu sẽ được đóng, dự kiến 10 năm nữa sẽ bàn giao cho khách hàng.
MINH TUẤN (Topwar)
