Ở thành phố Cực Bắc thế giới, thị trấn khai thác mỏ Norilsk xa xôi của Nga chìm trong bóng tối trong 2 tháng trong năm và có quá khứ lạnh giá. Với hơn 170.000 dân, thành phố nhỏ bé ở lãnh thổ Krasnoyarsk thuộc Siberia ở miền đông nước Nga này là một trong những thành phố xa xôi nhất hành tinh.
Norilsk cách Moscow chưa đầy 3.000 km và cách thủ phủ vùng Krasnoyarsk hơn 1.500 km về phía bắc. Không có con đường bộ nào dẫn đến Norilsk. Có một tuyến đường sắt chở hàng chạy đến và đi từ thành phố, ngoài ra từ thành phố cảng Dudinka cách đó 65 km có cung cấp một tuyến đường đến thành phố bằng đường biển, mặc dù bị đóng băng vào mùa đông.
 |
| Norilsk ngày nay là thành phố ô nhiễm nhất ở Nga và là một trong 10 thành phố ô nhiễm nhất thế giới. (Ảnh: Shutterstock) |
Norilsk bị cắt đứt đến nỗi khi rời thành phố, người dân địa phương nói đùa rằng họ đang “vào đất liền”. Norilsk chỉ có kết nối internet vào năm 2017. Vì vậy, con đường duy nhất đến vùng đất xa xôi này của nước Nga là bằng máy bay, mặc dù điều này không hề dễ dàng.
Sau hơn 5 giờ bay từ Moscow, du khách được chào đón bởi một khung cảnh như “ngày tận thế” được xây dựng trên địa điểm của một trại tù binh Liên Xô. Lịch sử hiện đại của Norilsk bắt đầu vào đầu thế kỷ 20, khi một nhà địa chất học phát hiện ra lượng trầm tích giàu niken, đồng và coban ở chân dãy núi Putorana. Theo các chuyên gia, Norilsk nằm trên mỏ niken, đồng và paladi lớn nhất hành tinh.
Năm 1936, Liên Xô bắt đầu xây dựng một khu liên hợp khai thác khổng lồ trên núi, sử dụng khoảng 500.000 lao động.
Trong 20 năm làm việc dưới lớp băng vĩnh cửu khắc nghiệt ở Bắc Cực, 18.000 người đã chết. Ngày nay, 1/5 lượng niken và hơn một nửa lượng paladi trên thế giới đến từ Norilsk.
Hiện nay hầu như tất cả mọi người ở Norilsk đều tham gia vào nhà máy niken hoặc làm việc trực tiếp tại công ty khai thác Norilsk Nickel. Norilsk ngày nay là thành phố ô nhiễm nhất ở Nga và là một trong 10 thành phố ô nhiễm nhất thế giới.
Mỗi năm, nhà máy niken thải ra hơn 2 triệu tấn khí độc, bao gồm sulfur dioxide, nitơ oxit, carbon, phenol và nhiều hơn nữa. Khoảng 1% tổng lượng khí thải sulfur dioxide toàn cầu đến từ thành phố này. Điều này không chỉ gây ra mưa axit làm chết nhiều cây cối xung quanh mà còn gây ra thiệt hại nặng nề cho người dân Norilsk.
Tuổi thọ trung bình của một công nhân ở Norilsk chỉ là 59, ít hơn 10 năm so với mức trung bình của Nga. Đồng thời, tỷ lệ ung thư ở thành phố này cũng cao gấp đôi so với phần còn lại của Nga.
Khảo sát sức khỏe cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh về máu ở trẻ em ở Norilsk cao hơn 44% so với trẻ em trung bình ở Siberia, trong khi tỷ lệ mắc bệnh hệ thần kinh cao hơn 38% và tỷ lệ bệnh về xương và cơ cao hơn 28%.
“Dòng sông đẫm máu”
Vào tháng 9/2016, sông Daldykan gần Norilsk bất ngờ chuyển sang màu đỏ. Không có lời giải thích chính thức nào được đưa ra cho hiện tượng đáng sợ này. Một số người dân địa phương cho rằng nó là “thông điệp từ Chúa về thế chiến sắp tới”. Tuy nhiên, nguyên nhân nhiều khả năng là nước chảy ra từ một nhà máy luyện kim gần đó.
 |
| Norilsk là một thành phố công nghiệp thuộc vùng Krasnoyarsk của Nga. (Ảnh: Shutterstock) |
Cựu công nhân nhà máy Yevgeny Belikov được ABC News dẫn lời nói, bể chứa bên cạnh nhà máy có màu tương tự và được các nhân viên gọi là “Biển Đỏ”.
Vào ngày 3/6/2020, con sông gần Norilsk lại chuyển sang màu đỏ sau vụ tràn dầu diesel lớn do công ty con của Norilsk Nickel gây ra. Sự cố tràn hơn 20.000 tấn nhiên liệu diesel vào sông Ambarnaya, sau sự cố sập bồn chứa nhiên liệu tại nhà máy này khiến Tổng thống Vladimir Putin phải ban bố tình trạng khẩn cấp.
45 ngày bóng tối
Ngoài sự ô nhiễm độc hại của Norilsk nhiều vấn đề khác cũng giúp nó có cơ sở để khẳng định danh hiệu “thành phố buồn nhất thế giới”. Norilsk nằm trong lớp băng vĩnh cửu ở Bắc Cực, thành phố này trải qua 45 ngày bóng tối liên tục mỗi năm.
Khoảng 2/3 thời gian trong năm của thành phố và các khu vực xung quanh được bao phủ bởi tuyết. Nhiệt độ trung bình ở Norilsk vào tháng Giêng là -44 độ C. Ngược lại, vào mùa hè, mặt trời không lặn trong 65 ngày.
Một số người có thể bối rối trước thực tế là ai đó sẽ muốn làm việc ở thành phố Cực Bắc của thế giới, chứ đừng nói đến sống ở đó, mặc dù có một lý do chính đáng tại sao rất nhiều người vẫn sống ở thành phố này. Nhân viên của Norilsk Nickel có thể kiếm được hơn 986 USD/tháng.
Công ty Norilsk Nickel thuộc sở hữu của đồng minh của Tổng thống Putin là tỷ phú Vladimir Potanin và một trong những nhà đầu tư trước đây là nhà tài phiệt Roman Abramovich. Tuy nhiên, vào tháng 3/2019, Abramovich đã bán 1,7% cổ phần trong Norilsk Nickel với giá 551 triệu USD.
Thanh Bình (lược dịch)
