(Từ trái sang phải) Thủ tướng Australia Anthony Albanese, Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại hội nghị thượng đỉnh của nhóm QUAD ngày 24/5 (Ảnh: Reuters).
Tại hội nghị nhóm QUAD (Bộ Tứ) diễn ra trong ngày 24/5 tại thủ đô Tokyo (Nhật Bản), các nhà lãnh đạo Mỹ, Australia , Ấn Độ và Nhật Bản tuyên bố sẽ sát cánh cùng nhau vì một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở đồng thời nhấn mạnh trọng tâm chống lại biến đổi khí hậu.
Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, tân Thủ tướng Australia Anthony Albanese, cùng Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã ra tuyên bố chung kết thúc hội nghị.
Trong tuyên bố chung, các lãnh đạo chỉ trích việc quân sự hóa các thực thể tranh chấp, sử dụng nguy hiểm các tàu hải cảnh và lực lượng dân quân hàng hải, cũng như hành vi làm gián đoạn các hoạt động khai thác tài nguyên ngoài khơi của các nước khác.
Tuy nhiên, tuyên bố không lên án cụ thể quốc gia nào.
Trong tuyên bố trước báo giới, Thủ tướng Kishida cho biết, 4 quốc gia "cam kết rằng việc đơn phương thay đổi hiện trạng bằng vũ lực sẽ không bao giờ được phép ở bất kỳ khu vực nào, đặc biệt là ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương".
Khi được hỏi về các cuộc thảo luận liên quan đến Trung Quốc, Thủ tướng Kishida nhấn mạnh, nhóm QUAD là diễn đàn để thảo luận và thúc đẩy "hợp tác thực tế" trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, và không nhắm vào bất kỳ quốc gia cụ thể nào.
Trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng, nhóm các nhà lãnh đạo cũng quyết định đầu tư 50 tỷ USD vào cơ sở hạ tầng Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
"Chúng tôi thông báo đặt mục tiêu đầu tư hơn 50 tỷ USD trong 5 năm tới để hỗ trợ các dự án ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương", Thủ tướng Kishida phát biểu sau hội nghị.
Về tình hình Ukraine, nhà lãnh đạo Nhật Bản cho rằng chiến dịch quân sự của Nga "đang làm lung lay các nguyên tắc cơ bản của trật tự quốc tế".
Ấn Độ là thành viên duy nhất trong nhóm không công khai chỉ trích Moscow về chiến dịch quân sự ở Ukraine. Thủ tướng Modi không đề cập Ukraine, Nga hay Trung Quốc trong bài phát biểu khai mạc.
Về vấn đề biến đổi khí hậu, nhóm QUAD có kế hoạch thành lập hai nhóm công tác cấp bộ nhằm phát triển các hành lang vận chuyển "xanh" giữa các nước thành viên và làm sạch chuỗi cung ứng thông qua việc triển khai nhiều hơn năng lượng hydro và giảm thiểu phát thải khí mê tan.
Nhóm cũng cam kết hợp tác hơn nữa về các công nghệ quan trọng và mới nổi, không gian, an ninh mạng và cơ sở hạ tầng.
Trọng tâm sáng kiến hàng hải mới
QUAD từ khi ra đời chủ yếu tập trung vào an ninh, nhưng gần đây các phương diện hợp tác mở rộng ra nhiều vấn đề trong khu vực như Covid-19, chống biến đổi khí hậu, an ninh hàng hải.
Trong số các chủ đề thảo luận gây chú ý tại hội nghị lần này có Hiệp định Đối tác Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương về Nhận thức Miền Hàng hải (IPMDA), một sáng kiến hàng hải quy mô lớn do Mỹ đứng đầu.
Đây là sáng kiến hàng hải mới nhằm giúp các nước theo dõi hoạt động đánh cá phi pháp và những hoạt động khác trong vùng biển của mình.
"Mục tiêu của nhóm là sẽ chuyển đổi năng lực của các đối tác ở các đảo Thái Bình Dương, Đông Nam Á và khu vực Ấn Độ Dương trong việc theo dõi các vùng biển trên bờ của họ", Nhà Trắng cho biết trong tuyên bố hôm 23/5.
"Sáng kiến này sẽ làm thay đổi năng lực của các đối tác tại vùng Quần đảo Thái Bình Dương, Đông Nam Á và Ấn Độ Dương, giúp họ giám sát đầy đủ vùng biển ngoài khơi, từ đó ủng hộ một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở", tuyên bố chung ngày 24/5 của nhóm QUAD nêu rõ.
Sáng kiến kéo dài 5 năm có mục đích hỗ trợ việc theo dõi các tàu thuyền tắt thiết bị giám sát khi đánh cá hoặc vận chuyển ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
"Nó sẽ cung cấp bức tranh gần như tức thì, tích hợp và hiệu quả chi phí về vấn đề nhận thức lãnh thổ trên biển", tuyên bố chung cho biết thêm.
Một quan chức Mỹ cho biết, sáng kiến này sẽ sử dụng vệ tinh để kết nối với các trung tâm giám sát hiện có tại Singapore, Ấn Độ và Thái Bình Dương nhằm tạo ra hệ thống theo dõi đánh bắt thủy sản trái phép tại Ấn Độ Dương, Đông Nam Á và Nam Thái Bình Dương.
Ngoài việc kiềm chế hoạt động đánh cá trái phép, chương trình mới của QUAD sẽ giúp bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ và trợ giúp các nhiệm vụ giải cứu trên biển.
