Đây là cảnh báo của BS. Phạm Thị Lưu, khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) trước thực trạng gia tăng bệnh nhân suy tuyến thượng thận do lạm dụng corticoid.
Thần dược … chữa bách bệnh
Sau hơn 20 ngày điều trị tại khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), bà D.T.K, 61 tuổi, ở Bắc Ninh đã có thể xuất viện trong tình trạng sức khỏe ổn định. Điều bà không ngờ đến là việc bà bỗng dưng béo bụng lại là dấu hiệu của bệnh nguy hiểm.
Bệnh nhân D.T.K, 61 tuổi đang được điều trị tại BV Bạch Mai
Theo lời bà K, bản thân bà bị đái tháo đường tuýp 2 cách đây một năm. Hiện bà đang phải tiêm insulin hàng ngày. Trước đó 10 năm, bà bị đau khớp gối phải. Bà chủ quan không đi khám nên mỗi lần đau nhức bà lại nhờ “bác sĩ quen” tiêm thuốc thẳng vào khớp. Sau mỗi lần tiêm tình trạng đau được cải thiện nhưng bà cũng không nhớ và không biết mình được tiêm thuốc gì. Song song đó, bà cũng uống thêm thuốc nam.
Khoảng một tháng trước khi vào viện, bệnh nhân thấy mệt mỏi nhiều, ăn uống giảm, gầy sút 7kg/tháng.
Tại Khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, các bác sĩ thăm khám cho thấy với thể trạng béo, cân nặng 49kg nhưng bệnh nhân chỉ có chiều cao 1.41cm chỉ số BMI 24.6.
Đặc biệt, bệnh nhân có những biểu hiện của hội chứng Cushing rất rõ như tóc mai mọc thấp, rối loạn phân bố mỡ, mỡ tập trung ở bụng, tay chân teo, rạn da vùng bụng, da mỏng, dễ xuất huyết tại vị trí tiêm truyền.
Bệnh nhân được chẩn đoán có suy tuyến thượng thận do lạm dụng corticoid để điều trị bệnh khớp.
Trường hợp thứ 2 cũng bị suy tuyến thượng thận do lạm dụng corticoid là bà N.T.H, 58 tuổi, ở Hải Dương. Bà vào viện ngày 22/10, với biểu hiện mệt mỏi nhiều, yếu nửa người trái.
Theo bác sĩ, bệnh nhân có tiền sử bị đái tháo đường, tăng huyết áp 10 năm, suy thận 2 năm. Vài năm gần đây, bà bị đau khớp gối 2 bên và cột sống thắt lưng, nên đã tự mua thuốc thấp khớp gia truyền dạng viên hoàn uống hàng ngày. Cách đây một năm, bệnh nhân cũng đã được chẩn đoán bị suy tuyến thượng thận do lạm dụng thuốc corticoid, đang điều trị Hydrocortisone 15mg/ngày.
Tương tự như trường hợp bà K, bà H cũng có thể trạng béo, với những biểu hiện của hội chứng Cushing như béo trung tâm, teo cơ tứ chi, da mỏng, tóc mai mọc thấp, lông mày rậm, liệt dây thần kinh 7 trung ương, khớp gối 2 bên đau… Bệnh nhân có rất nhiều bệnh khác đi kèm như đái tháo đường túyp 2, tăng huyết áp, bệnh thận mạn giai đoạn 4, nhồi máu não, hạ đường huyết, suy thượng thận do thuốc, thoái hóa khớp gối 2 bên, thoái hóa cột sống thắt lưng, loãng xương.
Tuyệt đối không lạm dụng
Ths.Bs Phạm Thị Lưu, khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết đây chỉ là 2 trong số rất nhiều trường hợp bị suy tuyến thượng thận do lạm dụng thuốc corticoid điều tại khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội).
Theo Bs Lưu, trung bình một ngày có 15-16 ca nhập viện thì có đến 1/3 số bệnh nhân có lạm dụng corticoid, so với những năm trước, tỷ lệ tăng lên nhiều.
Có những đợt phòng có 8 giường thì có đến 6 giường là bệnh nhân do lạm dụng corticoid. Đây thực sự là một hồi chuông cảnh báo.
Nhóm thuốc steroids hay gọi chung là thuốc corticoid, vốn có tác dụng chống viêm rất mạnh và được chỉ định trong điều trị nhiều bệnh, nhất là các bệnh nội khoa như thoái hóa khớp, viêm khớp, viêm da, dị ứng, hen phế quản… Điều đáng lo ngại là loại thuốc này lại được mua khá dễ với giá thành rẻ.
Theo các chuyên gia, thuốc corticoid có rất nhiều dạng bào chế tiêm truyền, uống, đường xịt, hít, bôi. Ngoài ra, ở Việt Nam có “đặc sản” là thuốc nam dạng hoàn tán và bột, được sử dụng phổ biến trong các bệnh lý khớp và hô hấp. Có rất nhiều loại thuốc này được phát hiện có trộn lẫn corticoid liều cao.
BS Lưu cảnh báo, việc sử dụng thuốc kéo dài có thể dẫn đến nhiều tác dụng phụ như tăng nhãn áp, loét dạ dày, hội chứng Cushing, đục thuỷ tinh thể, loãng xương, đái tháo đường, tăng huyết áp. Khi dùng lâu, người bệnh sẽ bị phụ thuộc vào thuốc, nên khi ngừng thuốc thì sẽ rơi vào tình trạng suy thượng thận với các biểu hiện như mệt mỏi, huyết áp thấp, hạ đường huyết…
“Chúng tôi thường hay đùa nhau rằng corticoid là ‘thần dược’, đau, ho, sốt, bệnh gì tiêm vào cũng đỡ, thường là bệnh lý về khớp, gút, thoái hóa. Cũng vì tác dụng quá nhanh như thế mà nhiều người vô tình lạm dụng mà không hề biết những mối nguy tiềm ẩn của nó. Những trường hợp thoái hóa khớp thường không chỉ định điều trị bằng uống, chủ yếu là bệnh nhân tự mua”, BS Lưu chia sẻ.
BS Lưu nhấn mạnh, các dạng thuốc corticoid tốt nhưng với điều kiện là dùng đúng liều lượng, đúng chỉ định. Bệnh nhân khi có bệnh nên đến bệnh viện điều trị, tuân thủ theo phác đồ của bác sĩ để đạt hiệu quả điều trị.
