Quản lý hoạt động quảng cáo tại Hà Nội: Có thể lập lại trật tự?

Mô hình điểm thông tin rao vặt miễn phí

Sự lộn xộn, khó quản lý

Không tính (đúng hơn, không thể tính và không thể quản lý) lực lượng quảng cáo tự do (kiểu rao vặt, cắt dán bảng biển nhỏ,…mọc như nấm ) thì Hà Nội hiện có 60 doanh nghiệp quảng cáo (trong 200 thành viên trên cả nước) thuộc Hiệp Hội quảng cáo Việt Nam.

Có quy chế về quảng cáo (ra đời từ năm 2001) phân định rõ trách nhiệm cho các cơ quan chức năng như­ng hoạt động quảng cáo ở Hà Nội luôn ở tình trạng lộn xộn, mạnh ai nấy làm, chỗ nào trống và bắt mắt là có biển quảng cáo, hình dáng, kích cỡ thì không theo một quy chuẩn nào, vừa mất mỹ quan thành phố vừa không bảo đảm an toàn.

Công tác quản lý rất khó khăn, số vụ vi phạm, tái phạm luôn gia tăng trong khi số vụ xử lý, cưỡng chế được chỉ đếm trên trên đầu ngón tay.

Ông Trần Văn Tung, chánh thanh tra Sở Văn hóa - Thông tin Hà Nội cho biết: Hà Nội hiện tại có khoảng 200 ha đất có đặt biển quảng cáo nhưng quá nửa diện tích trên bị vi phạm.

Năm 2005, toàn thành phố có 225 biển quảng cáo tấm lớn (trên 40m2 trở lên) như­ng có tới 121 biển sai phạm. Còn năm 2006, mới chỉ đến tháng 5, đã có 148 biển, bảng quảng cáo tấm lớn vi phạm.

Các khu vực bị vi phạm nhiều nhất là tuyến đường cao tốc Hà Nội-Thăng Long-Nội Bài, Pháp Vân - Hà Tây, Gia Lâm-Bắc Ninh, Hà Nội - Hưng Yên …và đặc biệt các cụm ngã ba, ngã tư trong đường nội thành. Hình thức vi phạm chủ yếu dựng biển trái phép, không đúng vị trí cho phép, hoặc có phép nh­ưng sai kịch th­ước, nội dung đ­ược duyệt.

Theo kế hoạch của thành phố, các sai phạm này được giao về cho cấp quận huyện xử lý tháo dỡ như­ng kết quả không xử lý được, có nơi còn để phát sinh thêm. Mới đây nhất thanh tra sở vừa xử lý 112 trường hợp vi phạm trong đó tại quận Đống Đa có 34 trường hợp, huyện Sóc Sơn 40 trường hợp, quận Hoàn Kiếm 12 trường hợp, quận Ba Đình 9 trường hợp, Cầu Giấy 13 trường hợp...

Thanh tra ngành văn hóa cũng vừa xử lý vi phạm đối với các doanh nghiệp như Công ty quảng cáo Phú Sĩ, Công Ty Thái Dương, Công ty Quảng cáo Trẻ, Công ty Quảng cáo Việt Anh, Công ty quảng cáo Cánh đồng vàng… Ông Trần Văn Tung bức xúc: Mặc dù thanh tra chuyên ngành và phòng quản lý VHTT Sở đã có nhiều biện pháp trực tiếp tham mưu với các quận huyện và phối hợp với các lực lượng liên nghành từng địa phương nhưng hầu như không có kết quả.

Quy định chồng chéo, doanh nghiệp “vừa kêu ca, vừa vi phạm"

Theo ông Nguyễn Đức Bình, Trưởng phòng quản lý văn hoá thông tin của Sở VHTT Hà Nội thì nguyên nhân chính dẫn đến nhiều sai phạm trong hoạt động quảng cáo hiện nay là do hệ thống pháp luật chồng chéo, thiếu thống nhất. Đơn cử như việc tồn tại hai loại giấy phép cho một biển quảng cáo từ 15 mét trở lên là bất hợp lý, chưa thực hện việc cải cách hành chính triệt để ( đó là giấy phép xây dựng do Sở Xây dựng cấp và giấy phép quảng cáo do Sở VHTT cấp). Điều này gây khó khăn cho các doanh nghiệp, đồng thời tạo khe hở cho họ lách luật.

Ngoài ra, việc xây dựng khung sắt, cột bê tông để lắp dựng biển quảng cáo không có giấy phép xây dựng thuộc thẩm quyền xử lý của thanh tra xây dựng nhưng đến nay ngành này chưa chủ động( vì cho rằng đó là việc của ngành VHTT) thực hiện kiểm tra, xử lý hoặc phối hợp xử lý. Bên cạnh đó công tác xử lý sai phạm và cưỡng chế khó khăn do lực lượng mỏng, thêm đó chính quyền cơ sở chưa thực sự kiên quyết nên tình trạng vi phạm ngày càng gia tăng.

Trong khi ngành văn hoá thông tin đau đầu vì công tác quản lý hoạt động quảng cáo ngày một khó khăn thì giới kinh doanh cho rằng khi hoạt động kinh doanh nói chung đang sôi động nh­ư hiện nay thì biển quảng cáo mọc lên nhiều là điều tất yếu, và nếu cứ như­ cách quản lý như­ bấy lâu nay, thì không thể khiến doanh nghiệp chấp hành đúng luật đ­ược...

Ông Trần Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam cho rằng, việc xử lý các trường hợp vi phạm không triệt để và không nghiêm minh khiến các doanh nghiệp đua nhau mạnh ai nấy làm,bất chấp quy định, và đua nhau “anh làm được, tôi cũng làm được”. Bên cạnh đó không ít doanh nghiệp ta thán về thủ tục cấp giấy phép quảng cáo hiện nay quá rườm rà và nhiêu khê.

Theo quyết định 10 ngày 9/3/2001 của UBNDTP Hà Nội, thủ tục xin cấp giấy phép thực hiện quảng cáo hết sức đơn giản, chỉ đi qua một “cửa” là sở VHTT Hà Nội. Sau đó hồ sơ này được một hội đồng thẩm định gồm đại diện Sở Giao thông Công chính, Sở Xây dựng, Sở quy hoạch kiến trúc thẩm định các nội dung liên quan và cuối cùng Sở VHTT có trách nhiệm cấp giấy phép. Thời hạn tối đa cho các cơ quan nói trên là 22 ngày. Quy định như vậy đúng tinh thần cải cách hành chính, một cửa, các doanh nghiệp cũng không bị mất cơ hội kinh doanh vì chờ lâu.

Thế nhưng, thực tế, hội đồng thẩm định như nói trên chưa bao giờ được thành lập (và hoạt động) khiến các doanh nghiệp muốn có được giấy phép đều phải tự đi đến từng cơ quan quản lý để có thoả thuận.

Theo đại diện của công ty Vinaxad thì để được cấp một phép một tấm biển phải mất tới ba tháng (hiện nay lại thêm một lần đăng ký và chờ được chấp thuận của Sở hoặc Bộ Thương mại nữa-theo quy định của Luật thương mại), tổng cộng phải mất khoảng bốn tháng, thời gian chờ kéo dài khiến nhiều doanh nghiệp mất cơ hội làm ăn.

Chính vì khó khăn ở khâu cấp phép, và cũng không có quy hoạch thống nhất nên các doanh nghiệp đành làm liều, thấy chỗ nào trống thì đặt biển quảng cáo và cơ quan quản lý luôn luôn chạy theo xử lý các sai phạm đó. Nhưng xử lý phần lớn mới chỉ phạt cho tồn tại, còn tháo dỡ thì hầu như không thực hiện được. Trong tổng số 148 biển vi phạm hiện nay, mới chỉ có vài tấm biển được tháo dỡ.Lập luận của các nhà quảng cáo là: chúng tôi không sai về nội dung quảng cáo , chỉ chưa xin được giấy phép.

Quy chế mới, có là “ cây gậy thần”?

Nhiều người dân thủ đô đang quan tâm và hy vọng vào một quy chế quản lý hoạt động quảng cáo mới cũng như quy hoạch vị trí đặt biển quảng cáo trên địa bàn thành phố Hà Nội sắp được ban hành (dự kiến trong tháng 7-2006). Hiện nay dự thảo đã lấy được ý kiến của các quận huyện, sở ngành liên quan.

Ông Phạm Quang Long, Giám đốc Sở VHTT Hà Nội cho biết dự thảo quy chế và quy hoạch sẽ chấm dứt được tình trạng quảng cáo lộn xộn bấy lâu nay và dần đưa hoạt động kinh doanh này đi vào nề nếp. Theo đó, những nơi như mặt hồ nước, trên nóc nhà và các giải phân cách giao thông đều không được đặt biển quảng cáo. Ngoài ra những khu vực không được phép đặt biển là quảng trường Ba Đình, trụ sở các cơ quan Đảng và Nhà nước, trường học, bệnh viện, các tổ chức quốc tế, di tích lịch sử, khu vực xung quanh hồ Hoàn Kiếm, phố Tràng Tiền, Tràng Thi, khu phố cổ.

Dự thảo cũng quy định các bảng quảng cáo tấm lớn đều phải được dựng trên một cột trụ, dù là hai, ba mặt. Không chỉ đảm bảo mỹ quan đô thị, biển một cột sẽ bền vững, an toàn và chiếm không gian ít hơn các loại biển dựng chân khung. Diện tích biển từng khu vực cũng được quy định riêng và đặc biệt chỉ ra chỗ nào được phép dành cho quảng cáo.

Đáng chú ý nhất là quy hoạch lại các tuyến đường bắc Thăng Long - Nội Bài (cửa ngõ vào thành phố, nơi từng có hàng trăm bảng biển quảng cáo có phép và không phép nhiều năm nay).

Dự thảo cũng đưa ra 121 điểm đặt biển quảng cáo trên đường bắc Thăng Long-Nội Bài, 38 điểm tại quốc lộ 1A, 13 điểm ở quốc lộ 5.

Dù quy hoạch đưa ra đã quá muộn (so với yêu cầu của pháp lệnh quảng cáo từ năm 1999 yêu cầu các sở văn hóa - thông tin làm quy hoạch và so với thực tế quản lý) và bản thân doanh nghiệp cũng vi phạm khá nhiều nhưng chính các doanh nghiệp lại đang nóng lòng chờ đợi mình được quản lý một cách khuôn phép, vì không ai muốn uy tín kinh doanh giảm chỉ vì nay dỡ mai dỡ.

Tuy vậy, các doanh nghiệp đang boăn khoăn vì chưa được tham gia đóng góp ý kiến cho dự thảo và qui hoạch.

Ông Trần Hùng cho rằng điều này là cần thiết bởi khi các doanh nghiệp chưa được góp ý thì “có khi cơ quan quản lý “chấm” các điểm quy hoạch nhưng vị trí đó không đẹp, không ai xin cấp phép cả cũng lãng phí, con mắt của các nhà quảng cáo tinh hơn các nhà quản lý.

Bên cạnh đó một số quy định trong dự thảo như phải có hợp đồng kinh tế giữa nhà quảng cáo và đơn vị quảng cáo, phải có chứng nhận về logo, hình ảnh, hay quy định thời gian hiệu lực thi hành (15 ngày)… là không cần thiết và không phù hợp yêu cầu thực tế .

Câu chuyện quy hoạch cụ thể ở điểm nào hiện nay đang là bí mật của cơ quan quản lý, thế nhưng giới kinh doanh lại đang xầm xì chuyện doanh nghiệp này, nọ đã “xí” chỗ trước và nói thẳng ra họ nghi ngờ bị rò rỉ thông tin. Như vậy liệu còn bình đẳng, lành mạnh trong kinh doanh nữa không?

Giải đáp điều này, ông Phạm Quang Long cho rằng, thông tin quy hoạch có bị rò rỉ đi chăng nữa (và thực tế cũng không thể tuyệt đối mật được vì có rất nhiều ngành tham gia ) thì ngành cũng sẽ bằng nhiều biện pháp (tất nhiên phải giữ kín) kiên quyết không để tình trạng đầu cơ địa điểm đẹp như sự lo ngại của nhiều người. Còn riêng đối với quảng cáo rao vặt (kiểu khoan cắt bê tông, luyện thi cấp tốc) hiện nay Sở VHTT đã có một dự án về việc xây dựng các điểm thông tin rao vặt miễn phí (mô hình trong ảnh) được thành phố phê duyệt và hiện nay đang triển khai thí điểm ở một số quận, huyện.

Theo đó , toàn thành phố sẽ có khoảng 200 điểm được chôn dựng tủ thông tin với rất nhiều ngăn kéo dành cho các thông tin như: lao động và việc làm, tuyển sinh và đào tạo, bán và cho thuê ô tô, xe máy, điện tử viễn thông, đồ dung gia đình và văn phòng…vv. Các cá nhân, đơn vị có nhu cầu quảng cáo chỉ việc mang thông tin (in trên giấy) đến đặt vào các ô quy định.

Cũng theo ông Phạm Quang Long, sau khi có các điểm rao vặt miễn phí này, nếu cá nhân, đơn vị nào vi phạm sẽ bị xử phạt (có văn bản quy định) trước tiên là, phối hợp với ngành bưu chính viễn thông cắt thuê bao điện thoại. Tuy nhiên, mọi biện pháp đều có những bất cập mà theo nhiều người có trách nhiệm, trong khi chờ một chế tài và hệ thống pháp lý chặt chẽ thì hơn hết mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp cần tự giác chấp hành và nâng cao tinh thần bảo vệ thẩm mỹ, cảnh quan thành phố.

Ông Phạm Quang Long tỏ buồn bã: nhiều khi đặt lợi nhuận lên quá cao nên các doanh nghiệp tự mình đánh mất hình ảnh đẹp của đất nước, thủ đô mình. Nhiều trường hợp văn bản yêu cầu nhiều lần các doanh nghiệp vẫn không chấp hành, tháo dỡ, Sở VHTT đành phải gửi công văn cậy nhờ sự phối hợp xử lý của đại sứ quán các nước có sản phẩm quảng cáo và thường sau đó họ chấp hành rất tốt. Như vậy, sự vi phạm nhìn chung là do các đơn vị quảng cáo chứ không phải các doanh nghiệp được quảng cáo.

Muộn vẫn hơn không. Dự thảo quy chế quản lý hoạt động quảng cáo đang chờ phê duyệt trong khi các doanh nghiệp cũng nóng lòng chờ đợi một sự quy định chặt chẽ cũng như thông thoáng, tiện lợi, thống nhất vào một đầu mối quản lý, đỡ phiền hà, kéo dài và cũng đỡ… phải vi phạm. Và hơn hết, không ai khác, người dân Hà Nội, đang hy vọng về một ngày mai, không khó chịu và không bị tai nạn bởi… biển quảng cáo.

Theo Nhân Dân