Dân nhập cư: anh là ai?

Chúng tôi có ý kiến:

Dân nhập cư làm việc tại Khu công nghiệp Tân Tạo - Ảnh: T.T.D

Trên báo TS ngày 24-2-2003, phóng viên Lan Anh đưa tin: theo dự thảo nghị định của Chính phủ qui định chi tiết thi hành pháp lệnh dân sự, UBND các TP phải tôn trọng quyền tự do cư trú của công dân (theo hiến pháp). Đến nay dân nhập cư đã tràn vào TP.HCM (chiếm trên 1/3 dân số) mà văn bản quan trọng trên vẫn chưa ra đời!

Là công dân của một nước độc lập, tuy chưa giàu có về tiền của nhưng dư thừa sự đảm bảo pháp lý về tự do của công dân, vậy mà khi thực hiện chỉ một phần nhỏ quyền tự do ở một địa phương khác quê "gốc" của mình lập tức trở thành dân loại 2, với ngôn từ miệt thị "dân nhập cư". Ngay cả người nước ngoài cũng lấy làm lạ: dân VN nhập cư ngay trên đất VN?

Để trả lời câu hỏi này, xin hãy công bằng phân tích:
- Nếu không có dân nhập cư TP lấy đâu ra nhân công lao động, lấy đâu các khu công nghiệp, khu chế xuất, cung ứng nhân công cho hàng vạn công ty, doanh nghiệp? Để sản sinh một lao động xã hội từ bào thai sinh ra, lớn lên - sự đầu tư của gia đình và xã hội nơi nguyên quán là rất lớn. Vậy mà chỉ với ưu thế của mình về địa lý và qui hoạch đô thị hóa, TP đã thu hút ngay hàng triệu lao động từ các tỉnh lẻ đổ về, mà không tốn một xu chi phí xã hội.

Mặt khác, nếu xét về chất lượng lao động, dân nhập cư cũng có nhiều mặt mạnh. Thanh niên nam nữ ở các tỉnh phía Bắc đa số học xong trung học phổ thông, nam thanh niên phải làm xong nghĩa vụ quân sự mới được cấp phép đi lao động ngoài tỉnh. Nhiều doanh nghiệp đã loại dần công nhân lao động gốc TP để thu tuyển công nhân lao động tỉnh lẻ với lý do "lao động khỏe, không kén việc, tiếp thu nhanh, chịu khó và nhất là tiền công rẻ...". Sự sàng lọc này giúp người lao động phải luôn phấn đấu nâng trình độ tay nghề.

Vậy mà tiếng rên la trên diễn đàn (cả báo chí) đang coi dân nhập cư là gánh nặng xã hội (tăng dân số cơ học) để phân biệt đối xử:
+ Con cái không được học trường công lập.
+ Nhiều trường chuyên không nhận dân nhập cư tạm trú.
+ Phần lớn mướn nhà trọ tư nhân chật hẹp, mất vệ sinh.

Trong số đó, nan giải nhất là vấn đề quản lý hộ khẩu và cấp chủ quyền nhà ở, đây là rào cản hữu hiệu nhất của TP.HCM:

- Về hộ khẩu, phải tạm trú ổn định, sáu tháng phải có giấy tạm vắng của địa phương quản lý hộ khẩu mới được phép tạm trú tiếp sáu tháng, đủ hai năm mới được phép tạm trú có thời hạn một năm (KT3), mỗi năm phải được gia hạn mới là hợp pháp. Chúng ta đang ở trong thời đại công nghệ thông tin phát triển mà cách quản lý này của ngành công an thì quá lạc hậu đến 2-3 thập niên.

- Về nhà ở: tuy TP đông dân như vậy mọi người vẫn tự lo nơi ở (an cư để lạc nghiệp) nhất là dân nhập cư, bằng mọi nguồn vốn mua cho được một nền nhà hợp khả năng, hợp lệ (phường chứng nhận không tranh chấp) và cũng chính phường cho phép xây dựng theo chỉ thị 38/UBNDTP. Những người có hộ khẩu thường trú đều được xét cấp giấy chứng nhận sở hữu nhà ở, nhưng với dân nhập cư thì chưa hoặc không cho hợp thức hóa chủ quyền nhà đất ở (câu trả lời của lãnh đạo TP là không rõ ràng).

Công thức "có nhà hợp pháp mới xét nhập khẩu thường trú và ngược lại: có hộ khẩu thường trú mới được hợp thức hóa nhà ở" thực tế buộc người nhập cư đang sống trong các căn nhà không hợp pháp, bằng mọi giá phải chạy vạy, phải thuê dịch vụ, thuê mướn sổ hộ khẩu để hợp thức hóa nhà ở, sau đó mua lại phải chịu thêm thuế trước bạ để có căn nhà ở hợp pháp mà nhập hộ khẩu.

PHAN HUY TƯỞNG
(Q.Gò Vấp, TP.HCM)

Không xác nhận tạm trú, làm sao xin việc làm? Đây là thắc mắc của một số lao động từ các tỉnh đến xã Bà Điểm thuê phòng trọ để kiếm việc làm trong các khu công nghiệp trên địa bàn huyện Bình Chánh. Việc đầu tiên, người lao động phải đưa giấy tạm vắng, giấy chứng minh nhân dân... để chủ phòng trọ ra công an xã đăng ký tạm trú. Đăng ký tạm trú xong, hay nói cách khác là có được chỗ ở, số lao động này mới tiến hành xin việc làm. Trong hồ sơ xin việc mà các công ty, xí nghiệp yêu cầu, bao giờ cũng "phải có giấy xác nhận tạm trú" của công an địa phương. Thế nhưng, không hiểu sao, từ sau Tết Giáp Thân đến nay, Công an xã Bà Điểm không "xác nhận tạm trú" trong hồ sơ xin việc, khiến nhiều lao động không thể hoàn tất hồ sơ và... nhiều người đã phải lên tàu trở về quê cũ! T.H