Nghĩa tình với những người giúp việc

Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn, ông Đống Ngạc, nguyên Trợ lý Tổng Bí thư Lê Duẩn, đã có bài viết kể lại những câu chuyện về nghĩa tình của anh Ba (tên gọi thân mật của đồng chí Lê Duẩn) với những người giúp việc thân cận.

Được sự đồng ý của ông Đống Ngạc, Tiền phong xin lược trích giới thiệu cùng bạn đọc.

Với người chèo xuồng năm xưa

Khi hoạt động ở miền Nam, thời kháng chiến chống Pháp, đồng chí Lê Duẩn có một người chủ thuyền tên là Mai Tấn Của. Khi đồng chí từ Nam Bộ ra Việt Bắc năm 1952, Mai Tấn Của được đi cùng.

Năm 1954, đồng chí Lê Duẩn trở về miền Nam, Mai Tấn Của ở lại miền Bắc, tham gia cải cách ruộng đất rồi lập gia đình, định cư tại huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc.

Khoảng cuối năm 1973 đầu năm 1974, Mai Tấn Của viết thư thăm đồng chí Lê Duẩn. Anh Ba nhận được thư, mừng lắm. Anh giao cho bảo vệ nhiệm vụ đi tìm nhà Mai Tấn Của và trinh sát đường đi.

Vào một ngày Chủ nhật, đồng chí Lê Duẩn rời Hà Nội lên Vĩnh Phúc đến tận nhà Mai Tấn Của, người chủ xuồng và chèo xuồng hơn 30 năm trước đã từng đưa đồng chí dọc ngang sông rạch vùng Đồng Tháp Mười, rồi từ Đồng Tháp qua khu IV, xuống tận Năm Căn, đến chiến khu U Minh, U Minh Thượng sát bờ biển Tây Nam của Tổ quốc.

Mai Tấn Của mừng vui khôn xiết, hồ hởi kể lại sự phấn đấu của mình sau khi ở lại miền Bắc và nói về cuộc sống của gia đình hiện nay trên miền đất trung du.

Câu chuyện nói chưa đủ, chưa hết thì anh Ba đã giục vợ chồng Mai Tấn Của và bốn đứa con lên xe về Hà Nội. Anh dặn chị Ba nuôi dưỡng cả nhà Mai Tấn Của ở chơi Hà Nội suốt cả tuần, sắm sửa cho cả vợ chồng, con cái có đủ chăn màn, quần áo nhất là quần áo chống rét, mũ giầy, đồ dùng học tập, đồ chơi cho trẻ em.

Đến năm 1975, miền Nam được giải phóng, đất nước thống nhất, gia đình Mai Tấn Của xin về miền Nam định cư, đã được anh Ba đồng ý cho đi cùng chuyên cơ vào Sài Gòn, sau đó về Bến Tre an toàn, vui vẻ.

“Vô cùng thương tiếc thím Tư!”

Người giúp việc phục vụ đồng chí Lê Duẩn lâu nhất và cũng là người tin cậy, thân thiết nhất là anh Tư Hoành (Nguyễn Văn Hoành). Anh Tư Hoành đã từng phục vụ đồng chí Lê Duẩn khi đồng chí làm Bí thư Xứ ủy Nam Bộ thời kháng chiến chống Pháp.

Sau khi đồng chí Lê Duẩn ra Hà Nội, thì Tư Hoành cũng ra Hà Nội tiếp tục phục vụ đồng chí Lê Duẩn. Ít lâu sau, chị Tư Hoành cùng ba con nhỏ cũng ra Hà Nội và cả hai vợ chồng cùng giúp việc cho anh Ba.

Anh Tư Hoành là cần vụ, chị Tư chuyên việc nấu ăn. Chị thường xuyên theo dõi bữa ăn của anh Ba, chăm chút từng li, từng tí nhằm cải tiến cách nấu nướng sao cho hợp khẩu vị để anh Ba ăn ngon miệng.

Đồng chí Lê Duẩn rất quý mến chị Tư Hoành, cảm thông sự cực nhọc của chị Tư vì con cái nheo nhóc nhưng lúc nào cũng vui vẻ, tận tình với công việc bếp núc. Thỉnh thoảng anh Ba lại căn dặn anh Tư Hoành: “Chú đừng rầy la thím ấy vì thím đã vất vả lắm rồi”.

Cuối năm 1972, chị Tư Hoành đau nặng, phải phẫu thuật hai lần vì bị ung thư. Tháng 4/1973, chị Tư qua đời. Trong đám tang của chị Tư, anh Ba và toàn bộ gia đình, có cả người chị và người em gái của anh Ba, đều đến chia buồn với gia đình anh Tư Hoành.

Trên vòng hoa do anh Ba phúng viếng có dòng chữ: “Vô cùng thương tiếc thím Tư!”. Anh đứng trầm tư rất lâu bên linh cữu chị Tư Hoành.

Nước mắt ngày gặp lại

Anh Năm Hoành (Trần Hoành) vừa là người bảo vệ vừa là người chèo xuồng những năm anh Ba hoạt động ở Nam Bộ. Khoảng cuối năm 1955, địch đã biết đồng chí Lê Duẩn còn ở lại miền Nam, nên chúng ráo riết lùng sục truy tìm.

Chúng lần dò theo bước chân của những người đi theo phục vụ anh Ba. Tháng 5 năm 1956, anh Ba phái Năm Hoành sang Cần Thơ gặp anh Võ Văn Kiệt và lên Tỉnh ủy miền Tây lập phương án dự phòng trong trường hợp kế hoạch lên Sài Gòn không thực hiện được và không bắt được liên lạc với Thường vụ Xứ ủy.

Năm Hoành về lại Bến Tre thì địch đang mở cuộc càn lớn ở Giồng Trôm. Năm Hoành về tới xã Hiệp Hưng nơi anh Ba đang trú ngụ nhưng không liên lạc được với cơ sở và bị địch bắt.

Bị địch tra tấn dã man nhưng Năm Hoành vẫn giữ vững khí tiết cách mạng. Địch không khai thác được gì nhưng vẫn cứ kết án anh 8 năm tù, giam tại nhà lao Bến Tre rồi chuyển lên trại giam dã chiến Plâyku. Nhờ làm tốt công tác địch vận, Năm Hoành và các đồng chí trong trại giam Plâyku đã vượt ngục, chạy trốn sang đất Campuchia.

Sau một thời gian ở Campuchia, Năm Hoành bắt được liên lạc với cơ sở của ta và về lại căn cứ của Trung ương Cục miền Nam. Năm 1964, nhận được điện báo của Năm Hoành, anh Ba Duẩn đã điện vào Văn phòng Trung ương Cục bức điện sau đây: “Anh rất mừng được tin chú thoát khỏi trại giam của giặc và đã chiến thắng trở về. Mong chú mau phục hồi sức khoẻ để công tác tốt”.

Năm 1971, do đau ốm dài ngày, Năm Hoành được Trung ương Cục miền Nam cho ra miền Bắc chữa bệnh. Chỉ hai hôm sau khi biết Năm Hoành đã ra tới Hà Nội, anh Ba đã cử đồng chí đội phó đội bảo vệ mang xe lên K5B Hồ Tây để đón Năm Hoành về số 6 Hoàng Diệu.

Khi Năm Hoành xuống xe mở cổng bước vào thì đã thấy anh Ba đứng đợi. Hai thầy trò ôm nhau nước mắt giàn giụa, nước mắt mừng vui được gặp lại nhau sau 15 năm xa cách.

Riêng đối với anh Ba, đó còn là nước mắt biết ơn của anh đối với người bảo vệ. Anh Ba Duẩn đánh giá rất cao khí tiết cách mạng của Năm Hoành: “Chú ấy gan dạ thật, cắn răng chịu đau, chịu đòn, dứt khoát không hé răng nửa lời nên đã bảo đảm an toàn tính mạng cho tôi và bảo vệ được các cơ sở cách mạng của địa phương. Khi nào tôi đi nghỉ các chú nhớ thu xếp cho Năm Hoành cùng đi. Chịu ơn chú ấy, tôi muốn tạo điều kiện cho chú ấy an dưỡng để bệnh tình chóng thuyên giảm, sức khỏe chú sớm hồi phục”...

Khi Năm Hoành nằm điều trị tại Bệnh viện E, anh Ba đã lên thăm nhiều lần và giao nhiệm vụ cho Văn phòng phải mua cho Năm Hoành một chiếc xe đạp để anh đi lại cho thuận tiện.

“Khi nào chú ấy nhớ tôi thì đạp xe về 6 Hoàng Diệu thăm tôi, như vậy sẽ không dùng xe công đi đón, đi đưa”-Tổng Bí thư nói.

Sau ngày đất nước thống nhất, Năm Hoành về công tác tại thành phố Hồ Chí Minh...

Sau ngày chiến thắng, đồng chí Lê Duẩn nhiều lần trở lại miền Nam, thăm các gia đình cơ sở đã từng nuôi giấu, bảo vệ đồng chí ở Cà Mau, Bến Tre, và trong nội thành Sài Gòn.

Trong các cuộc gặp gỡ ấy, đồng chí thường nói: “Lúc đó, ai dám nuôi giấu cán bộ cách mạng là chấp nhận một sự hy sinh to lớn nếu bị địch phát hiện. Bây giờ thành công rồi, chúng ta phải nhớ ơn những gia đình dám sống chết với cách mạng”.

Đống Ngạc

Một người luôn luôn hướng về lẽ phải, tình thương và trách nhiệm Nhiều năm được giúp việc bên cạnh Tổng Bí thư Lê Duẩn, trong những ngày này khi nhớ về Tổng Bí thư thì ông nhớ nhất điều gì? Ông Đống Ngạc. Ảnh: Phạm Yên Ông Đống Ngạc: Sinh thời, đồng chí Lê Duẩn có nhiều khát vọng, muốn làm nhiều điều tốt cho dân, cho nước, cho sự nghiệp cách mạng của Đảng. Do hạn chế của lịch sử và giới hạn của đời người, đồng chí chưa thể làm được hết những điều mình mong muốn. Nhưng cho đến những giây phút cuối cùng trên giường bệnh, đồng chí vẫn thể hiện là một người trung thực, sáng suốt, đầy tình cảm, luôn luôn hướng về lẽ phải, tình thương và trách nhiệm. Là một nhà lãnh đạo có nguyên tắc, đồng chí Lê Duẩn còn là một người đồng chí, người bạn thủy chung sâu sắc tình nghĩa. Sau mấy năm ốm nặng, đến một ngày biết mình không qua khỏi, Tổng Bí thư đã mời đồng chí Trường Chinh đến nhà. Đang nằm trên tầng hai, dù đã yếu mệt nhiều, đồng chí đã yêu cầu giúp mình mặc quần áo chỉnh tề, rồi dìu xuống phòng khách để tỏ lòng tôn trọng đối với đồng chí Trường Chinh - Nhà lãnh đạo hàng đầu của Đảng mà đồng chí đã tin cậy, gắn bó suốt mấy chục năm. Trong cuộc nói chuyện, đồng chí Lê Duẩn đã gửi gắm đồng chí Trường Chinh với lòng tin cậy sâu sắc về công việc của Đảng, về tất cả những gì mình muốn làm mà chưa làm được cho đến lúc sắp đi xa. Võ Văn Thành (ghi)