Thuê tổng giám đốc: Vì sao khó thực hiện?

Tổng giám đốc không nằm trong hội đồng quản trị điều hành hiệu quả hơn.

Hội đồng quản trị của hai tổng công ty Công nghiệp tàu thủy và Công nghiệp ôtô VN đang khẩn trương hoàn thành đề án thuê tổng giám đốc để trình Bộ Giao thông vận tải và Thủ tướng Chính phủ cuối tháng này. Tuy nhiên, ban soạn thảo cho rằng, để đề án trở thành hiện thực còn mất thời gian dài.

Theo ông Nguyễn Mỹ, thành viên ban soạn thảo của Tổng công ty Công nghiệp ôtô VN, về cơ bản đề án của họ đã hoàn thành. Ông Mỹ cho rằng, thuê tổng giám đốc bên ngoài là biện pháp tốt để nâng cao hiệu quả quản lý và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp nhà nước. Biện pháp này sẽ thu hút được những người có kỹ năng quản lý giỏi. đồng thời có thể giúp cơ quan cấp trên xác định rõ ràng quyền hạn và trách nhiệm của cá nhân người điều hành doanh nghiệp, thay vì cơ chế điều hành tập thể và chịu trách nhiệm tập thể như lâu nay.

Nhận xét về mô hình “thuê tổng giám đốc”, Phó trưởng Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp Hồ Xuân Hùng nói: "Đây là một bước tiến rất lớn trong tiến trình đổi mới doanh nghiệp nhà nước. Bước tiến này sẽ tách hoàn toàn ranh giới giữa người đại diện chủ sở hữu vốn của Nhà nước (chủ tịch hội đồng quản trị) với người điều hành doanh nghiệp (giám đốc, tổng giám đốc)".

Ông Hùng nhận định, nếu làm tốt đề án này sẽ khẳng định tổng giám đốc là một nghề, một nghề khó khăn chứ không hề dễ dàng. Ngay tại khu vực, các nước như Thái Lan, Malaysia, Singapore đã áp dụng mô hình này từ lâu. Hội đồng quản trị ít người trực tiếp ở trong doanh nghiệp, thậm chí không nằm trong doanh nghiệp. Định kỳ 3 tháng, 6 tháng hội đồng mới họp một lần. Các tổng giám đốc lập báo cáo thường kỳ trình hội đồng quản trị, quyền điều hành trực tiếp thuộc về tổng giám đốc.

Trao đổi với VnExpress, nguyên Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Trần Xuân Giá, cho biết, ông rất tâm đắc với mô hình cho thuê giám đốc. Lâu nay, giám đốc các doanh nghiệp nhà nước thường mắc phải tính ỷ lại, trây ỳ, không phát huy được tính năng động trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Điều này hoàn toàn không thích ứng với cơ chế hiện nay.

Thực ra thuê người bên ngoài vào làm giám đốc doanh nghiệp nhà nước được cho phép từ năm 1997. Tuy nhiên, theo Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp đến nay chưa có đơn vị nào trong số hơn 6.000 doanh nghiệp nhà nước thực hiện vì vướng cơ chế.

Ông Lê Đăng Doanh, cố vấn cao cấp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho rằng, vướng mắc lớn nhất quy định hiện hành nêu rõ: Tổng giám đốc, giám đốc doanh nghiệp nhà nước phải là đảng viên. Trong khi đó, những ứng viên cho các chức vụ này không phải ai cũng đáp ứng được điều kiện trên, nhất là đối với người nước ngoài. Thông thường, giám đốc có toàn quyền xây dựng bộ máy giúp việc cho mình song việc bổ nhiệm các phó giám đốc và cán bộ quản lý cấp phòng, ban đều phải có ý kiến chấp thuận của Đảng ủy trong doanh nghiệp.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Sinh Hùng trong một lần trả lời báo chí cũng thừa nhận trong cơ chế của VN hiện nay vẫn còn nhiều tầng nấc, khiến việc đưa ra những quyết định cuối cùng có phần chậm trễ.

Về vấn đề này, một thành viên ban soạn thảo đề án của Tổng công ty công nghiệp tàu thủy cho hay, Hội đồng quản trị dự kiến trao cho tổng giám đốc thuê bên ngoài quyền chọn lựa và bổ nhiệm cán bộ quản lý cho bộ máy giúp việc. Tuy nhiên, để làm được việc này, Vinashin cần có sự đồng ý của Bộ Nội vụ. Nếu được chấp thuận thì Tổng công ty mới có thể triển khai thực hiện.

Theo các chuyên gia kinh tế dù chậm, dù vướng cơ chế việc thuê giám đốc trong các doanh nghiệp cần phải được khuyến khích và tháo gỡ khó khăn dần dần. Nhà nước cũng nhận thấy lợi ích lớn của mô hình này, vì thế ngoài việc thí điểm ở hai tổng công ty trên, Phó thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng còn giao bộ trưởng hai bộ Công nghiệp, Xây dựng lựa chọn một số tổng công ty có đủ điều kiện xây dựng đề án trình Thủ tướng xem xét, quyết định trong tháng này.

Phong Lan

Độc giả có thể gửi ý kiến tại đây: