Biển tây nam và “cuộc chiến” tìm ngư trường

Các tàu lưới cập bến sông Đốc - Ảnh: TT

Các tàu "lỡ" đánh qua vùng biển của nước bạn phải trốn, nhưng tàu đánh bắt ở vùng biển nước nhà cũng phải trốn. Có hai nỗi ám ảnh của các tàu đánh bắt xa bờ ở vùng biển Tây Nam là: đi xa sợ bị tàu nước ngoài bắt, sợ bị cướp hải sản và sợ bị... "đánh hội đồng". Nhiều tàu đã đối phó với tình trạng này bằng cách giấu mọi thông tin liên lạc. Chuyện này phổ biến đến mức ông Nguyễn Bửu San, Chi cục phó Chi cục Bảo vệ nguồn lợi thủy sản Cà Mau ngán ngẩm nói với tôi: "Các tàu ra khơi đều khai báo tần số bộ đàm, nhưng phần lớn chỉ là tần số ảo".

Ám ảnh bị "đánh hội đồng"

Tờ mờ sáng, sau một đêm vật lộn với những mẻ cá thu, tài công tàu Đức Hoàng 1 nhấc máy bộ đàm và nghe tàu bạn than: "Thảm quá Đức Hoàng ơi, chắc nước này vô vợ con húp cháo quá". "Chạy lại đây lấy “đồ” nè, tối qua được 3 "lượng", đang ở tọa độ X" - tàu Đức Hoàng 1 đáp.

Lao động sau giờ đánh bắt

Nghe Đức Hoàng 1 đánh được 3 tấn cá thu, chiếc Đức Hoàng 2 rồ máy chạy lại. Nhưng có một điều tài công của tàu Đức Hoàng 1 không hay là cuộc điện đàm đã lọt vào tần bắt sóng của những chiếc bộ đàm chuyên đánh cắp thông tin ngư trường. Thế nên trước khi chiếc Đức Hoàng 2 có mặt buông lưới thì hàng chục chiếc tàu lạ đã vây bủa vùng biển có nhiều cá thu mà tàu Đức Hoàng 1 phát hiện. Ông Đàm Văn Nguyên, chủ của 6 chiếc tàu Đức Hoàng đánh bắt ngoài khơi, chua chát: "Nói gì được, chim trời cá nước mà. Có khi bị đánh hội đồng như vậy, tức quá, bật máy lên chửi đổng rồi huề thôi".

Thiết bị tầm ngư, định vị được các tàu trang bị khi ra khơi

Tài công Đàm Văn Minh, ghe cào khơi CM 99596 cho biết, tàu mình đánh được, kéo cào lên là bị "địa" ngay, phơi cá, phơi mực cũng bị theo dõi. Bình thường mỗi tàu đánh cách xa nhau 3-4 hải lý, vậy mà khi bị phát hiện "trúng mẻ" là các tàu khác bu lại có khi 100 -200 mét một tàu. Tài công Minh kể, nước rồi tàu của anh trúng cá nhưng không hiểu sao các tàu khác biết bu lại như "ca sĩ về vườn" vậy. Dù đã đổi tần số để gọi ghe đến mua hải sản nhưng lập tức có người đổi tần số "rượt theo liền". Tài công Nguyễn Văn Tèo, tàu lưới bao Ngọc Huyền "đổ thừa" các thông tin ngư trường bị rò rỉ một phần cũng do "ông" ghe gõi (tàu thu mua hải sản trên biển - NV).

Khi mua sản phẩm của tàu này, ghe gõi lại chạy đi mua của tàu khác, vậy là tàu trước đánh ở đâu, sản lượng bao nhiêu... đều bị ghe gõi "khai" cho tàu sau. Cho nên nhiều tàu khi đánh được là "ém" luôn, không liên lạc, không giao dịch ghe gõi, thậm chí gọi về nhà cũng không. Ông Lê Văn Tán cho biết, mỗi khi tàu ra khơi là đổi sóng bộ đàm, đến mức ông là chủ tàu nhưng khi muốn liên lạc với tàu của mình cũng không biết đường đâu mà dò. Vì vậy, ông Tán hẹn với tài công của tàu mình gọi vào bờ để thông báo tình hình đánh bắt vào lúc 7 giờ sáng, còn gọi vào từ tần số nào thì chỉ có tài công mới biết.

Xung quanh chuyện các tàu ra khơi giấu kỹ tung tích, tọa độ, với ông Nguyễn Bửu San thì có một nỗi lo khác: khi có vấn đề gì, giống như thời tiết xấu, muốn liên hệ với các tàu cũng không thể được. Sở Thủy sản Cà Mau có lập danh bạ tần số của trên 2 ngàn tàu đã khai báo nhưng ông San không chắc rằng trong đó là bao nhiêu tần số thật, bao nhiêu là giả.

“Trên trời, dưới... tài công”

Nhiều tàu đổi tần số bộ đàm ngay khi ra khơi

Tại thị trấn Sông Đốc, chuyện tàu bị nước ngoài bắt luôn là chuyện thời sự. Đến nỗi, thông tin tàu bị bắt trở nên quá quen thuộc với người dân ở đây. Cánh tài công bảo với nhau rằng càng đi xa thì càng đánh được nhiều cá, câu được nhiều mực. Lúc tôi đến, ông Đàm Văn Nguyên nói, 5 ngày rồi bỏ lưới tàu ông chỉ mới kiếm được 10 triệu, tài công điện về hỏi ông cho ra xa để đánh nhưng ông không đồng ý, vì đánh có thất đi nữa thì vẫn còn tàu, còn bị nước ngoài bắt chẳng những bị mất hết, có khi còn rơi vào vòng lao lý. Ông Nguyên được tài công hỏi ý kiến trước khi "đi xa" là vì tài công cũng chính là con cháu trong nhà. Còn phần lớn các chủ tàu khác thuê mướn tài công thì đi đâu... lại do tài công quyết định. "Ra khơi thì trên trời, dưới... tài công thôi!" - ông Nguyên nói.

Về phía tài công thì nghĩ khác, ra khơi được chủ giao chiếc tàu cho toàn quyền quyết định, nếu đánh thất vài con nước thì coi như mất việc. Do áp lực cơm áo gạo tiền và lòng kiêu hãnh đã khiến các tài công phải đi xa để tìm nguồn cá. Mà càng ra khơi xa thì độ rủi ro bị bắt càng cao. Vì ít thông tin liên lạc, nhiều chủ tàu không biết tàu của mình xâm phạm lãnh hải nước khác, cho đến khi có tin... tàu bị bắt. Một chủ tàu nói: "Có khi tài công điện về báo là đánh ở vùng biển nước mình, nhưng thật ra lại chuồn ra ngoài khơi, mình vô phương biết".

Xung quanh câu chuyện các tàu đánh bắt "đi lạc" qua biên giới nước khác, tài công Trần Hoàng Vĩnh kể lại câu chuyện dở khóc dở cười. Một tàu khi bị nước ngoài bắt, đến khi về nước thì tài công mới thú thật: thấy đèn sáng ở xa, anh này cứ tưởng đèn của đảo Thổ Chu, không ngờ đến khi bị bắt mới biết đó là một đảo của nước bạn. Đó là chuyện hy hữu, còn phần lớn những người đi biển không tin đã là tài công thì không biết ranh giới đâu là hải phận Việt Nam, đâu là hải phận nước khác. Và như vậy, các tàu cứ "tạm thời mất tích" thì những người quản lý ở đất liền khó bề mà kiểm soát. Trong khi số tàu đánh bắt với đầy đủ chủng loại: cào khơi, lưới đèn, lưới bao, câu... từ các tỉnh đổ về vùng biển Tây Nam đánh bắt, thì "cuộc chiến" tìm ngư trường càng trở nên quyết liệt hơn.

Tiến Trình